Χάρτης - Αφγανιστάν (Islamic Republic of Afghanistan)

Σημαία του Αφγανιστάν

Το Αφγανιστάν (παστού/νταρί: افغانستان), είναι χώρα στη νότια κεντρική Ασία. Το επίσημο όνομα της χώρας, σύμφωνα με τη (μέχρι στιγμής) μη αναγνωρισμένη υπηρεσιακή κυβέρνησή της, είναι Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν. Η χώρα συνορεύει βόρεια με το Τατζικιστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν, βορειοανατολικά με την Κίνα, ανατολικά και νότια με το Πακιστάν και δυτικά με το Ιράν. Έχει έκταση περίπου 647.500 τ.χλμ. και ο πληθυσμός (κατατάσσεται 42η στον κόσμο) της χώρας είναι 32.890.171 κάτοικοι, σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για τo 2020. Οι κάτοικοι ανήκουν κυρίως στις εθνότητες των Παστούν, των Τατζίκων, των Χαζάρων και των Ουζμπέκων.

Δείγματα ανθρώπινης παρουσίας στο Αφγανιστάν, ανιχνεύονται ήδη κατά τη Μέση Παλαιολιθική εποχή, ενώ η θέση της χώρας, ανάμεσα Άπω Ανατολή και Ασία υπήρξε πάντα στρατηγικής σημασίας, καθώς μπορούσε να ελέγχει τους διεθνείς δρόμους μεταφοράς εμπορευμάτων. Υπήρξε αντικείμενο κατακτήσεων τόσο από τον Μέγα Αλέξανδρο, την Αυτοκρατορία των Μαουρύα, τους Μουσουλμάνους Άραβες και τους Μογγόλους όσο και από τους Βρετανούς, Σοβιετικούς και Αμερικανούς.

Η νεότερη ιστορία του Αφγανιστάν ξεκινά τον 18ο αιώνα με τις δυναστείες των Χοτάκ και των Ντουρανί. Προς τα τέλη του 19ου αιώνα, η περιοχή ανακηρύσσεται σε «ουδέτερη ζώνη» λόγω της διεκδίκησής του από τη Βρετανική και τη Ρωσική αυτοκρατορία. Μετά τον τρίτο Αγγλο-αφγανικό πόλεμο του 1919, η χώρα έγινε ανεξάρτητη σχηματίζοντας το 1926 το Βασίλειο του Αφγανιστάν. Το 1973, μετά την εκδίωξη του Βασιλιά Μοχάμεντ Ζαχίρ Σαχ ύστερα από πραξικόπημα, σχηματίστηκε η Δημοκρατία του Αφγανιστάν. Το 1978 ωστόσο, και πάλι μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα, στην εξουσία ανήλθε το κομμουνιστικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα του Αφγανιστάν, και η χώρα ονομάστηκε Λαϊκή Δημοκρατία του Αφγανιστάν. Το 1979 ξέσπασε ο Σοβιετο-αφγανικός πόλεμος, όταν η Σοβιετική Ένωση εισέβαλλε στη χώρα προκειμένου να υπερασπιστεί την κυβέρνησή της και το καθεστώς από την εξέγερση των Μουτζαχεντίν. Με την απόσυρση των Σοβιετικών στρατευμάτων το 1996, η χώρα περιήλθε υπό το κράτος των Ισλαμιστών φονταμενταλιστών, των Ταλιμπάν, οι οποίοι κυβέρνησαν ως το 2001 εγκαθιδρύοντας το Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν. Η επέμβαση των Αμερικανών αυτή τη φορά, και ο Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας θα διαλύσει το Ισλαμικό Εμιράτο, και στη θέση του θα εγκαταστήσει την Ισλαμική Δημοκρατία του Αφγανιστάν, το 2001. Η χώρα θα διολισθήσει στον εμφύλιο πόλεμο, από τον οποίο (και παρ'όλη την με όλα τα μέσα στήριξη του εθνικού στρατού από τους Αμερικανούς), νικητές θα εξέλθουν οι Ταλιμπάν. Με την οριστική αποχώρηση και των τελευταίων αμερικανικών στρατευμάτων, τον Αύγουστο του 2021, οι Ταλιμπάν, ολοκλήρωσαν την κατάληψη της χώρας, επαναδημιουργώντας το Ισλαμικό Εμιράτο. Αν και το νέο καθεστώς έχει αναλάβει την εξουσία από τις 16 Αυγούστου του 2021 (μετά την είσοδο των Ταλιμπάν στην πρωτεύουσα της χώρας Καμπούλ), προς το παρόν δεν έχει αναγνωριστεί από κανένα κράτος.

Στο Αφγανιστάν τα τελευταία 20 χρόνια, βελτιώθηκαν οι δείκτες της βρεφικής θνησιμότητας, όπως και των ελλιποβαρών παιδιών, του προσδόκιμου ζωής και του επιπέδου διαβίωσης εν γένει. Η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση έγιναν περισσότερο προσιτές στους κατοίκους, και ιδίως στις γυναίκες ωστόσο η βία και η διαφθορά συνεχίζουν να αποτελούν ενδημικά φαινόμενα.

Το θέμα του ονόματος ("Αφγάν-"), προέρχεται, σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, από το σανσκριτικό όνομα Ασβακάν, που περιέγραφε τους αρχαίους κατοίκους της περιοχής του Ινδοκαυκάσου. Το Ασβακάν σημαίνει "ιππείς". Το τελευταίο μέρος του ονόματος, "-σταν" είναι ένα περσικό επίθημα που σημαίνει "γη των". Ως εκ τούτου, το "Αφγανιστάν" μεταφράζεται σε "γη των ιππέων", ή "γη των Αφγανών".

Ιστορικά, το εθνωνύμιο Αφγανός, χρησιμοποιήθηκε για να αναφερθεί στον λαό των Παστούν. Άρα η ετυμολογία του ονόματος, μπορεί να μεταφραστεί και ως "γη των Παστούν".