Χάρτης - Δημοκρατία της Τιβά (Respublika Tyva)

Η Δημοκρατία της Τιβά (ρωσικά: Респу́блика Тыва, τιβανικά: Тыва Республика) ή Τουβά είναι ομοσπονδιακό υποκείμενο της Ρωσίας, υπαγόμενο στο Σιβηρικό Διαμέρισμα. Εκτείνεται στο νότιο άκρο του διαμερίσματος, συνορεύοντας με τη Μογγολία. Πρωτεύουσά της είναι το Κιζίλ (109.918 κάτοικοι - απογρ. 2010), στις όχθες του ποταμού Γενισέι. Στη γλώσσα των ντόπιων σημαίνει "κόκκινο" και θεωρείται το γεωγραφικό κέντρο της ασιατικής ηπείρου.

Η Τουβά είναι ένα από τα πιο πρόσφατα ρωσικά εδάφη - έως το 1911 ανήκε στην Κίνα, ενώ η επίσημη προσάρτησή της στη Ρωσία (τότε τμήμα της ΕΣΣΔ) έγινε μόλις το 1944. Η πλειοψηφία του πληθυσμού ανήκει στους αυτόχθονες Τουβά (77%) - βουδιστικό μογγολικό - τουρκικό φύλο, πιστοί του Δαλάι Λάμα. Οι ρωσικής καταγωγής κάτοικοι ανέρχονται σε μόλις 20,1%, αλλά παλαιότερα αποτελούσαν περίπου το 40%.

Η δημοκρατία των Τιβά βρίσκεται στο γεωγραφικό κέντρο της Ασίας, στη νότια Σιβηρία. Η δημοκρατία συνορεύει με την Δημοκρατία των Αλτάι, την Δημοκρατία της Χακασίας, το Κράι του Κρασνογιάρσκ, το Όμπλαστ του Ιρκούτσκ, και την Δημοκρατία της Μπουργιατίας στην Ρωσία και με την Μογγολία στα νότια. Η περιοχή επίσης διεκδικείται από το ταϊβανέζικη κόμμα Κουομιντάνγκ ως μέρος της Δημοκρατίας της Κίνας. Στην απογραφή του 2010 είχε πληθυσμό 307.930 κατοίκων. Η πρωτεύουσα είναι το Κιζίλ.

Από το 1921 έως το 1944, η Τινά ήταν ένα ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος, αλλά δεν ήταν διεθνώς αναγνωρισμένο και αναγνωριζόταν μόνο από την Σοβιετική Ένωση και την Λαϊκή Δημοκρατία της Μογγολίας. Ήταν γνωστή ως Τανού Τιβά μέχρι το 1926 και ως Λαϊκή Δημοκρατία της Τιβά μετέπειτα. Η πλειοψηφία των κατοίκων είναι Τιβανοί που μιλούν Τιβανικά ως μητρική γλώσσα, ενώ τα ρωσικά ομιλούνται ως μητρική γλώσσα από την ρωσική μειονότητα. Οι δύο γλώσσες είναι συνεπίσημες και κατανοητές στους περισσότερους κατοίκους. Το νομοθετικό σώμα της δημοκρατίας είναι το Μεγάλο Χουράλ, που εκλέγει πρόεδρο για μια τετραετή θητεία.

Το ποσοστό γεννητικότητας στην περιοχή της Τιβά είναι ένα από τα υψηλότερα σε όλη την Ρωσία. Οι Τιβανοί είναι ο μοναδικός τουρκικός λαός που ασπάζεται τον βουδισμό.

Η [[λίμνη Χιντικτίγκ-χολ στην δημοκρατία της Τιβά Η επικράτεια της δημοκρατίας των Τιβά έχει ελεγχθεί από την αυτοκρατορία των Σιονγκνού (209 π.Χ. - 93 μ.Χ.) και το μογγολικό κράτος των Σιανμπέι (93-234), το χαγανάτο των Ρουράν (330-555), τους Κιργίζιους του Γενισέι (7ος - 13ος αιώνας), την αυτοκρατορία των Μογγόλων (1206–1271), την δυναστεία των Γιουάν (1271–1368), την βόρεια δυναστεία των Γιουάν (1368–1691), και τα χανάτα των Χοτγκοϊδών και των Τζουνγκάρ (1634–1758). Διάφορες μογγολικές φυλές, όπως οι Οϊράτ και οι Τουμέντ, κατοικούσαν σε περιοχές της σημερινής δημοκρατίας.

Από το 1758 έως το 1911 ανήκε στην δυναστεία Τσινγκ της Κίνας και ήταν μέρος της εξωτερικής Μογγολίας. Κατά την επανάσταση Σινχάι, η τσαρική Ρωσία ίδρυσε ένα αυτονομιστικό κίνημα μεταξύ των Τιβά ενώ υπήρχαν φιλομογγολικές και φιλοαυτονομιστικές ομάδες μεταξύ του πληθυσμού. Ο τσάρος Νικόλαος Β΄ συμφώνησε στην τρίτη έκκληση των αρχηγών των Τιβά ιδρύοντας ένα προτεκτοράτο στην θέση του ανεξάρτητου κράτους το 1912. Κάποιοι Ρώσοι (έμποροι, ταξιδιώτες και εξερευνητές) είχαν ήδη μεταναστεύσει στην Τιβά την εποχή εκείνη. Η Τιβά έγινε ονομαστική ανεξάρτητη ως δημοκρατία του Ουριανχάι, ενώ στις 17 Απριλίου 1914 έγινε το Κράι του Ουριανχάι, ρωσικό προτεκτοράτο.

Ιδρύθηκε μια πόλη ως πρωτεύουσα των Τιβά, το Μπελοτσάρσκ (Белоца́рск = πόλη του λευκού τσάρου"). Το 1911 η Μογγολία έγινε ανεξάρτητη χώρα με ρωσική προστασία. Μετά την ρωσική επανάσταση του 1917, που έληξε την τσαρική εποχή, το μεγαλύτερο μέρος της Τιβά ήταν κατειλημμένο από τις 5 Ιουλίου 1918 έως τις 15 Ιουλίου 1919 από τους Λευκούς Ρώσους του Αλεξάντρ Κόλτσακ. Ο Πιοτρ Ιβάνοβιτς Τουρτσανίνοφ ονομάστηκε κυβερνήτης της περιοχής. Το φθινόπωρο του 1918 το νοτιοδυτικό μέρος κατελήφθη από κινεζικά στρατεύματα και το νότιο μέρος από μογγολικά στρατεύματα του Χατανμπαατάρ Μαγκασαριάβ.

Από τον Ιούλιο του 1919 έως τον Φεβρουάριο του 1920, ο κομμουνιστικός Κόκκινος Στρατός κατέλαβε την Τιβά αλλά από τις 19 Φεβρουαρίου 1920 μέχρι τον Ιούνιο του 1921 κατελήφθη από την Κίνα, με κυβερνήτη των Γιάν Σιτσάο. Στις 14 Αυγούστου 1921 οι Μπολσεβίκοι ίδρυσαν την λαϊκή δημοκρατία των Τιβά. Το 1926 η πρωτεύουσα (το Μπελοτσάρσκ, γνωστό ως Χεμ-Μπελντίρ από το 1918) μετονομάστηκε σε Κιζίλ που σημαίνει κόκκινος. Η Τιβά ήταν ανεξάρτητο κράτος κατά τον μεσοπόλεμο εκ του νόμου. Ο πρωθυπουργός Ντοντούκ, ο πρώτος κυβερνήτης του νέου κράτους, στόχευε να τονώσει τις σχέσεις με τη Μογγολία και να κάνει τον βουδισμό κρατική θρησκεία. Το 1929 έγινε πραξικόπημα από πέντε νεαρούς τιβανούς απόφοιτους του Κομμουνιστικού Πανεπιστημίου Εργαζομένων της Ανατολής, το οποίο ενορχηστρώθηκε από το Κρεμλίνο.

Το 1930 το φιλοσοβιετικό καθεστώς απέρριψε το μογγολικό αλφάβητο υπέρ ενός λατινικού αλφαβήτου που σχεδιάστηκε για την τιβανική από ρώσους γλωσσολόγους, ακολουθώντας μια τάση μεταφοράς πολλών γλωσσών στο λατινικό αλφάβητο. Το 1943 το κυριλλικό αλφάβητο αντικατέστησε το λατινικό. Υπό την ηγεσία του γραμματέα του κόμματος Σαλτσάκ Τοκά, οι Ρώσοι έλαβαν πλήρη δικαιώμαται ιθαγένειας και οι βουδιστικές-μογγολικές επιρροές στο κράτος και την κοινωνία μειώθηκαν συστηματικά.