Χάρτης - Δημοκρατία του Κονγκό (Republic of the Congo)

Σημαία της Δημοκρατίας του Κονγκό

Η Δημοκρατία του Κονγκό (γαλλικά: République du Congo, κιτούμπα: Repubilika ya Kongo, λινγκάλα: Republiki ya Kongó, τοπικά ως Κονγκό-Μπραζά, δεν πρέπει να συγχέεται με τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, πρώην Ζαΐρ, η οποία ήταν και αυτή κάποτε γνωστή με την ονομασία Δημοκρατία του Κονγκό), γνωστή και ως Κονγκό-Μπραζαβίλ ή απλά Κονγκό, είναι πρώην γαλλική αποικία της κεντρικής Αφρικής. Συνορεύει με τη Γκαμπόν, το Καμερούν, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και την Ανγκόλα. Έχει έκταση 342.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό, σύμφωνα με τη μέση εκτίμηση των Ηνωμένων Εθνών για το 2022, 5.970.000 κατοίκους.

Η δημοκρατία είναι μια πρώην γαλλική αποικία. Όταν έγινε ανεξάρτητη το 1960, η πρώην περιοχή του Μέσου Κονγκό έγινε η Δημοκρατία του Κονγκό. Το 1992 το Κονγκό έγινε πολυκομματική δημοκρατία. Ωστόσο, το 1997 ξέσπασε ένας σύντομος εμφύλιος πόλεμος που είχε αποτέλεσμα την ανατροπή του δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου Πασκάλ Λισουμπά και την εγκαθίδρυση του προέδρου Ντενί Σασσού-Νγκεσό στην εξουσία. Γύρω στο ήμισυ του πληθυσμού ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας με 1.25 δολάρια καθημερινά.

Οι αρχαιότεροι κάτοικοι στην περιοχή ήταν Πυγμαίοι, οι οποίοι αργότερα σε μεγάλο βαθμό εγκατέλειψαν τις εστίες τους και απορροφήθηκαν από τις φυλές των Μπαντού στη διάρκεια της επέκτασης των τελευταίων. Αρκετά βασίλεια των Μπαντού - ιδίως εκείνα των Κονγκό, Λοάνγκο και Τέκε σύναψαν εμπορικές σχέσεις στη λεκάνη του ποταμού Κονγκό.

Το 1482 ο Πορτογάλος Ντιόγκο Κάο ανακάλυψε το αχανές βασίλειο του Λοάνγκο. Οι πρώτοι Ευρωπαίοι παρέμειναν στην αρχή μόνο σε παράκτιες ζώνες. Επί αιώνες οι ιθαγενείς και οι Ευρωπαίοι είχαν εμπορικές σχέσεις και τις επόμενες δεκαετίες άνθισε το διατλαντικό εμπόριο. Στα τέλη του 19ου αιώνα άρχισε ο ουσιαστικός αποικισμός της Αφρικής από τους Ευρωπαίους και τα βασίλεια των Μπαντού παρήκμασαν. Στα 1885-87 υπογράφηκαν συνθήκες από τη Γαλλία με τη Γερμανία, την Πορτογαλία και το Βέλγιο και καθορίστηκαν τα όρια των γαλλικών κτήσεων σε σχέση με κτήσεις άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Το Μέσο Κονγκό έγινε τμήμα της Ομοσπονδίας της Γαλλικής Ισημερινής Αφρικής το 1910. Το 1958 διενεργήθηκε δημοψήφισμα και η περιοχή απέκτησε αυτονομία. Στις 15 Αυγούστου του 1960 το Κονγκό έγινε ανεξάρτητο κράτος, με πρώτο πρόεδρο το Φιλμπέρ Γιουλού ως την ανατροπή του σε πραξικόπημα από εργατικά στοιχεία και αντίπαλα πολιτικά κόμματα. Ο στρατός εγκαθίδρυσε στην εξουσία τον ηγέτη του Εθνικού Επαναστατικού Κινήματος, Αλφόνς Μασεμπά-Ντεμπά, ο οποίος εξελέγη πρόεδρος (1963) για πενταετή θητεία, με βάση νέο Σύνταγμα. Η θητεία του τελευταίου διακόπηκε απότομα από ένα ακόμη πραξικόπημα, το 1968, που τον ανέτρεψε και έδωσε την εξουσία στον στρατό (σχηματίστηκε Εθνικό Επαναστατικό Συμβούλιο). Ο πρωτεργάτης του πραξικοπήματος, Μαριέν Νγκουαμπί, ανέλαβε πρόεδρος στις 31 Δεκεμβρίου του 1968. Έπειτα από έναν χρόνο, ο πρόεδρος Νγκουαμπί ανακήρυξε το Κονγκό, ως την πρώτη λαϊκή δημοκρατία της Αφρικής, ανακοινώνοντας την απόφαση του Εθνικού Επαναστατικού Κινήματος να μετονομαστεί σε Κονγκολέζικο Εργατικό Κόμμα (PCT). Ο Νγκουαμπί δολοφονήθηκε στις 18 Μαρτίου του 1977 και σχηματίστηκε προσωρινή κυβέρνηση, αποτελούμενη από 11μελή στρατιωτική επιτροπή. Επικεφαλής τέθηκε ο Ζοακίμ Γιομπί-Οπανγκό, συνταγματάρχης και μετέπειτα στρατηγός. Ο τελευταίος ανατράπηκε από τον Ντενί Σάσου Νγκουέσο, το 1979.

Ο νέος πρόεδρος ήταν φίλα προσκείμενος στο ανατολικό μπλοκ και υπέγραψε εικοσαετές σύμφωνο φιλίας με τη Σοβιετική Ένωση. Επανεξελέγη το 1984 και το 1989. Έπειτα από δεκαετίες μαρξιστικής και λενινιστικής ρητορικής, το Κονγκό ολοκλήρωσε τη μετάβασή του στον πολυκομματισμό το 1992, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Η χώρα επανήλθε στην παλιά της ονομασία (Δημοκρατία του Κονγκό) το 1991 και εγκρίθηκε με δημοψήφισμα ένα νέο Σύνταγμα. Στις πρώτες πολυκομματικές προεδρικές εκλογές, οι οποίες διεξήχθησαν τον Αύγουστο του 1992 ο Νγκουέσο παραδέχθηκε την ήττα του και στις 31 Αυγούστου του 1992 ορκίστηκε πρόεδρος - επικεφαλής κυβέρνησης μειοψηφίας- ο καθηγητής Πασκάλ Λισουμπά. Στα τέλη του 1993 ξέσπασαν συγκρούσεις ανάμεσα σε στρατιώτες πιστούς στον Λισουμπά και σε παραστρατιωτικούς που υποστήριζαν τον Νγκουέσο και που χρηματοδοτούνταν από την γαλλική κρατική εταιρεία πετρελαίου ELF. Τουλάχιστον 2.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στις συγκρούσεις, οι οποίες σταμάτησαν μόνο έπειτα από τη διεθνή μεσολάβηση.

Η πρόοδος της χώρας προς τη δημοκρατία άρχισε να εκτροχιάζεται το 1997. Λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές του Ιουλίου του 1997, οι εντάσεις ανάμεσα στον Λισουμπά και στα στρατόπεδα του Νγκουέσο αυξήθηκαν, εξαιτίας κατηγοριών για ευνοικορατία από πλευράς του Λισουμπά απέναντι σε συγκεκριμένες εθνοτικές ομάδες. Στις 5 Ιουνίου οι κυβερνητικές δυνάμεις περικύκλωσαν τη βάση του Σάσου Νγκουέσο στην Μπραζαβίλ, ενώ ο τελευταίος διέταξε την ιδιωτική του παραστρατιωτική δύναμη, γνωστή ως "Κόμπρας" να αντισταθούν. Έτσι άρχισε ένας τετράμηνος εμφύλιος πόλεμος, που είχε αποτέλεσμα να καταστραφεί μεγάλο μέρος της πρωτεύουσας και δεκάδες χιλιάδες άμαχοι να σκοτωθούν. Η Γαλλία από την πλευρά της έστειλε 1.200 στρατιώτες, οι οποίοι απομάκρυναν τους 6.000 ξένους κατοίκους της Μπραζαβίλ, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν Γάλλοι. Στις αρχές Οκτωβρίου εισέβαλαν στο Κονγκό στρατεύματα της Ανγκόλας (και αυτές υπό τη χρηματοδότηση της γαλλικής κρατικής εταιρείας πετρελαίου ELF) και τάχθηκαν στο πλευρό του Νγκουέσο. Στα μέσα Οκτωβρίου η κυβέρνηση του Λισουμπά κατέρρευσε. Ο Λισουμπά ανατράπηκε και πρόεδρος ανέλαβε ο Νγκουέσο. Ο εμφύλιος πόλεμος συνεχίστηκε για ενάμισι ακόμα έτος. Οι διάφορες αντιμαχόμενες παρατάξεις υπέγραψαν συμφωνία το Δεκέμβριο του 1999, με την οποία διατάχθηκε η κατάπαυση του πυρός, η γενική αμνηστία και η παράδοση των όπλων.

Οι αμφιλεγόμενες προεδρικές εκλογές του 2002 με βάση το νέο Σύνταγμα έδωσαν νίκη στον Νγκουέσο με σχεδόν το 90% των ψήφων. Οι δύο κύριοι αντίπαλοί του, Λισουμπά και Κολελά δεν τους επετράπη να λάβουν μέρος και ο μόνος εναπομείνας ουσιαστικός υποψήφιος ο Αντρέ Μιλόνγκο συμβούλευσε τους υποστηρικτές του να μη μετάσχουν στις εκλογές και στη συνέχεια αποσύρθηκε από τις εκλογές. Τον Ιανουάριο του 2002 διεξήχθη συνταγματικό δημοψήφισμα και εγκρίθηκε ένα νέο Σύνταγμα, με βάση το οποίο αυξήθηκαν οι εξουσίες του προέδρου και η θητεία του μετατράπηκε από πενταετής σε επταετής. Επίσης, εισήχθη ένα διθάλαμο κοινοβούλιο. Οι διεθνείς παρατηρητές ανέφεραν ότι η διεξαγωγή τόσο του δημοψηφίσματος όσο και των προεδρικών εκλογών του 2002 τους θύμισαν την εποχή που στο Κονγκό ίσχυε ο μονοκομματισμός. Έπειτα από τη διεξαγωγή των προεδρικών εκλογών, άρχισαν ξανά οι συγκρούσεις στην περιοχή Πουλ ανάμεσα στις κυβερνητικές δυνάμεις και σε αντάρτες με ηγέτη τον Παστόρ Ντουμί. Τον Απρίλιο του 2003 υπογράφηκε ειρηνευτική συνθήκη για τον τερματισμό των συγκρούσεων.

Ο πρόεδρος Νγκουέσσο κέρδισε και τις εκλογές που διεξήχθησαν στις 12 Ιουλίου του 2009 με 78%.