Kaart (cartografie) - Ceuta

'θeuta), in Marokko: Sebta (Arabisch: سبتة), is een Spaanse exclave, militair steunpunt en vrijhaven aan de Noord-Afrikaanse kust. Een autonome stad behorende tot Spanje, op een schiereiland bij de Straat van Gibraltar.

Ceuta ligt aan de Middellandse Zee, evenals de 300 kilometer oostelijker gelegen stad Melilla. Voorheen vielen deze steden onder bestuur van de Spaanse provincie Cádiz in Continentaal Spanje. Sinds 1995 zijn het Autonome Stadsgewesten binnen het Spaanse koninkrijk. Marokko beschouwt deze exclaves en de onbewoonde eilandjes voor de Noord-Afrikaanse kust, de zogeheten Plazas de soberanía, als bezet Marokkaans grondgebied. Voor de Spaanse overheid is het behoud van deze gebieden echter een principekwestie: zolang de Britten Gibraltar in handen hebben, wil men op deze manier toch enige strategische controle over de Straat van Gibraltar. Ceuta en Melilla hebben de enige grenzen over land tussen Afrika en de Europese Unie.

Ceuta grenst in het westen en zuidwesten aan Marokko. De landsgrens met Marokko is stevig afgerasterd en wordt streng bewaakt om te verhinderen dat vluchtelingen de Europese Unie kunnen bereiken zonder de Middellandse Zee over te steken. In 2017 telde Ceuta 84.959 inwoners, geconcentreerd in een gebied van 18,5 km² waar burgers met verschillende religies naast elkaar leven: christenen, moslims, joden en een kleine groep hindoes. De verstedelijkte gebieden bevinden zich op de landengte en in een deel van het Campo Exterior. Het stadscentrum met de oudste wijken zijn gelegen nabij de haven en op de helling van de berg Hacho, op een klein schiereiland dat bekend staat als Almina.

Dankzij de strategische ligging speelde de haven van Ceuta steeds een belangrijke rol bij de doorgang van de Middellandse Zee naar de Atlantische Oceaan. Door het ruige terrein, de schaarste aan water, energie en grondstoffen hebben zowel de primaire sector als de secundaire sector weinig gewicht in de stedelijke economie, met uitzondering van de visserij. Ook de bouwsector is zeer beperkt door het gebrek aan land. Ceuta heeft echter de status van vrijhaven en geniet een reeks belastingvoordelen die de handel bevorderen. De landgrens scheidt het van de Marokkaanse provincie Fahs Anjra en prefectuur M'diq-Fnideq, die beide tot de regio Tanger-Tétouan-Al Hoceïma behoren.

De Autonome Stad Ceuta hangt op het niveau van het hoger onderwijs sinds de jaren 40 van de vorige eeuw af van de Universiteit van Granada. Ze is juridisch verbonden met het Hooggerechtshof van Andalusië, Ceuta en Melilla in Granada, en hoort kerkelijk onder het katholieke Bisdom Cádiz y Ceuta in het Aartsbisdom Sevilla.

Waarschijnlijk is Ceuta door de Feniciërs gesticht. De havenstad vormde het eindpunt van lange handelsroutes uit het oosten, die kostbare goederen per karavaan vervoerden naar de havens van Gaza en Alexandrië, vanwaar ze per schip over de Middellandse Zee naar hun bestemming werden gebracht.

Later werd Ceuta een onderdeel van het Romeinse Rijk en daarna kwam het in handen van de Vandalen, Byzantijnen en Visigoten. De stad fungeerde in 711 als uitvalbasis voor de Omajjadengeneraal Tariq ibn Ziyad tijdens de Moorse verovering van Spanje. In 740 werd de stad verwoest tijdens de opstand van de Kharidjieten (of Khawarij) onder de opstandige Berberleider Maysara al-Matghari. Na een periode van verval werd de stad in het midden van de 9e eeuw door de Berber Mâjakas, de leider van de Majkasastam, weer opgebouwd. Hij stichtte er de dynastie Banoe Isam.

In 931 moest de laatste koning van de Banoe Isam, Ridâ, de stad overlaten aan de Omajjadenkalief Abd ar-Rahman III, de heerser van het kalifaat Córdoba in Al-Andalus (Spanje). Ceuta werd in 1061 een taifa en bleef dat tot 1084, toen het in handen viel van de Almoraviden. Deze dynastie wist Ceuta tot 1147 te behouden, toen de heerschappij overging op de Almohaden onder Abd al-Mu'min ibn Ali. Op de opstand van Ibn Al-Hud in 1232 na bleef het onder de Almohaden tot 1242 toen de Hafsiden uit Tunesië zich meester maakten van Ceuta. De Hafsiden kenden slechts een kortstondig verblijf en moesten de stad in 1249 verlaten. Er brak toen een periode van politieke instabiliteit en verwarring aan. In 1309 werd Ceuta veroverd door Abu al-Rabi Sulayman van de Berberse Meriniden uit Marokko en in 1387 nogmaals, maar toen met christelijke hulp van Johan I van Aragón.

In 1415 kreeg de Portugese prins Hendrik de Zeevaarder de stad in handen. Een tegenoffensief enkele jaren later faalde en zo werd Ceuta de eerste kolonie van een Europese mogendheid in Afrika. De welvarende handelshaven veranderde in een garnizoensstad, waar ook de voorheen actieve Genuezen wegbleven. Portugal stuurde er allerlei onwenselijken heen en Ceuta herwon nooit meer de glorie van weleer. Afgesneden van het hinterland, werd Ceuta een kostenpost bevoorraad vanuit Tavira.

Bij het uiteenvallen van de Iberische Unie in 1640 behield Portugal zijn overzeese koloniën, maar Ceuta – inclusief het Peterselie-eiland – koos voor de Spaanse kroon. Bij de Vrede van Lissabon in 1668 deed Portugal officieel afstand van zijn aanspraken op de stad en het eiland. Het wapenschild van Ceuta voert nog steeds het vroegere Portugese wapenschild met de Portugese Escudo's als getuige van dat verleden.