Kaart (cartografie) - Rome (stad) (Roma)

Rome (Italiaans: Roma) is de hoofdstad van Italië en het bestuurlijk centrum van de regio Lazio en de Città Metropolitana di Roma Capitale (voorheen de provincie Rome). De stad heeft ca. 2,9 miljoen inwoners, het inwonertal van de metropoolregio bedraagt 4,4 miljoen. Het is de grootste stad van Italië. Door de stad, gelegen in het midwesten van het Apennijns Schiereiland, stromen de Tiber en de Aniene. Bezienswaardig zijn het Colosseum, het Forum Romanum, het Pantheon, de Sint-Pietersbasiliek, de Trevifontein en het Monument van Victor Emanuel II.

Doorheen de geschiedenis van ruim 3000 jaar ontwikkelde de stad zich tot een van de belangrijkste steden van de westerse cultuur. Rome was de hoofdstad van het Romeinse Koninkrijk, de Romeinse Republiek en het Romeinse Keizerrijk. Sinds 1871 is het de hoofdstad van Italië. In de dwergstaat Vaticaanstad, een enclave in de stad, zetelt de paus. Het historisch stadscentrum bevindt zich op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Rome is oorspronkelijk gebouwd op zeven heuvels en strekt zich inmiddels uit tot aan de Tyrreense Zee.

Over het ontstaan van Rome doen veel verhalen de ronde. Volgens de legende opgetekend door de Romeinse geschiedschrijver Titus Livius (rond 59 v.Chr. - 17 n.Chr.) in zijn geschiedenis van Rome (Latijn: Ab urbe condita; Nederlands: Vanaf de stichting van de stad) is de stad in 753 v.Chr. gesticht door Romulus en Remus. Volgens archeologen ontstond Rome in vier fases:

* 1) In de 10e eeuw v.Chr. kwamen er kleine nederzettingen van Latijnen op de Palatijn en op de Esquilijn, twee van de zeven heuvels van Rome.

* 2) In de 8e eeuw v.Chr. ontstonden er nieuwe nederzettingen op deze Palatijn, Esquilijn en op de Coelius. De twee nederzettingen op de Palatijn vormden volgens de overlevering samen een Roma Quadrata (Vierkant Rome), zodat ze militair sterker stonden. Er kwam een eerste muur rond de Palatijn. Op de noordelijke heuvel Quirinaal vestigen zich Sabijnen.

* 3) In de 6e eeuw v.Chr. kwamen er meer nederzettingen op de drie heuvels. De Etrusken veroverden het geheel, vestigden zich vooral op een vierde heuvel Capitolijn en verenigden de nederzettingen op de vier zuidelijke heuvels tot een stad.

* 4) In de laatste fase, tijdens de 4e eeuw v.Chr., breidde de stad zich uit tot het Quirinaal en de twee andere heuvels Esquilijn en Viminaal waar geen nederzettingen waren. Rome kreeg een flinke omvang, doordat de zeven nederzettingen met een muur verbonden werden.

Onder de Etrusken werd Rome geregeerd door koningen. Na het verjagen van de laatste koning, Lucius Tarquinius Superbus, werd Rome een republiek tot de laatste eeuw voor Christus. Daarna werd het een keizerrijk. Tijdens de Romeinse Republiek verenigde Rome het Italische schiereiland waarna het Middellandse Zeegebied werd onderworpen. Tijdens het Romeinse Keizerrijk omvatte het rijk delen van West-Europa en van het Midden-Oosten. Rome telde toen, als hoofdstad van dit enorme rijk, meer dan een miljoen inwoners. Vanaf de derde eeuw begon het verval waarna in de loop van de vierde en vijfde eeuw een definitieve splitsing in een West- en Oost-Romeinse Rijk volgde. Byzantium (bekend als Constantinopel) werd de nieuwe hoofdstad nadat de keizerlijke instellingen, de bureaucratie en de politieke en economische elite naar Constantinopel verhuisden. Rome kromp ineen tot een gemiddelde provinciestad.

Tijdens het verval en de uiteindelijke val van het West-Romeinse Rijk slonk de Romeinse bevolking sterk. Rome bleef belangrijk als pauselijke stad. Naast Rome bestuurde de paus een groot gebied om Rome heen: (de Kerkelijke Staat) in Midden-Italië. Tijdens het Westers Schisma in de veertiende eeuw verliet de Paus Rome.

Tijdens de Italiaanse eenwording van 1860 was de Pauselijke Staat, met als hoofdstad Rome, het enige deel van het Italiaanse schiereiland dat niet door het nieuwe Koninkrijk Italië werd ingenomen. De stad bleef met steun van Franse troepen en enkele duizenden Zoeaven (vrijwillige, katholieke soldaten uit heel Europa) nog tien jaar in handen van de paus. In 1870 volgde de Inname van Rome door de Italianen en migreerden velen uit het voormalige Koninkrijk Napels noordwaarts om bij de nieuwe overheid in Rome te werken of in de zich uitbreidende industrie. Hierdoor groeide de stad aanzienlijk. Het duurde tot 1929 voor de paus weer staatshoofd werd over zijn eigen grondgebied door met Benito Mussolini het Verdrag van Lateranen af te sluiten, dat Vaticaanstad oprichtte.