Mapa - Lambesis (Tazoult-Lambese)

Lambaesis, Lambæsis, Lambaisis, Lambaesa – starożytna kolonia rzymska i miejsce stacjonowania Legio III Augusta, a obecnie stanowisko archeologiczne w Algierii położone 11 km na południowy wschód od Batny i 27 km na zachód od Timgad w pobliżu wioski Tazoult.

Lambesis zostało założone jako obóz trzeciego legionu rzymskiego określanego jako Legio III Augusta na przełomie I i II wieku n.e. w czasach cesarza Trajana. Po wydzieleniu przez cesarza Septymiusza Sewera z Afryki Prokonsularnej prowincji Numidii pod wojskowym zarządem legata III legionu, Lambesis zostało jej stolicą, co świadczy o znacznej rozbudowie miasta w ciągu II wieku n.e. Następnego podziału dokonał cesarz Dioklecjan, który wydzielił z Numidii część południową, najbardziej zagrożoną napadami górskich plemion Berberów, pod nazwą Numidia Militiana ze stolicą w Lambesis, oraz północną pod nazwą Numidia Cirtensis ze stolicą w Cyrcie. Jednakże niedługo potem cesarz Konstantyn Wielki połączył obie Numidie w jedną prowincję zarządzaną z Cyrty przemianowanej na jego cześć na Konstantynę.

Latem 128 Hadrian dokonał przeglądu wojsk w Lambesis w czasie manewrów Legio III Augusta. Przy tej okazji cesarz wygłosił przemowę skierowaną do żołnierzy, którą uwieczniono na inskrypcji CIL VIII 2532; 18042=ILS 2487 (Hadriani adlocutio ad excertium Africanum). Żołnierze w ramach manewrów zbudowali dwa kilometry na zachód od pretorium w Lambesis obóz marszowy z silniejszymi niż zwykle wałami. Odbyły się również pokazy umiejętności kawalerii z wykonaniem galopu kantabryjskiego (circulus cantabricus). Opinia władcy była pozytywna, choć zawierała kilka krytycznych uwag pomniejszej wagi.

Lambesis było siedzibą biskupów. Obecnie jest tytularną stolicą biskupią.