Mapa - Wybrzeże Kości Słoniowej (Republic of Côte d’Ivoire)

Flaga Wybrzeża Kości Słoniowej

Wybrzeże Kości Słoniowej, oficjalnie Republika Wybrzeża Kości Słoniowej – państwo w Afryce Zachodniej położone na północnym wybrzeżu Zatoki Gwinejskiej, nad Oceanem Atlantyckim. Graniczy na północy z Mali i Burkiną Faso, na południowym zachodzie z Liberią, na północnym zachodzie z Gwineą, a na wschodzie z Ghaną. Na stosunkowo dużej powierzchni kraju, wynoszącej 322,5 tys. km², żyją przedstawiciele ponad 60 różnych grup etnicznych, należących do trzech afrykańskich rodzin językowych. Pod względem wyznaniowym w Wybrzeżu Kości Słoniowej występuje duże zróżnicowanie – największą grupą są muzułmanie, ale mieszkają tu również katolicy, protestanci oraz inne mniejsze lokalne grupy religijne, głównie animistyczne.

Wczesne dzieje terenów obecnego Wybrzeża Kości Słoniowej są słabo znane. W średniowieczu północne tereny były pod panowaniem imperiów Sudanu Zachodniego. Na początku XVIII wieku powstało tu państwo Kong, które przez cały wiek było ważnym centrum handlu oraz źródłem rozprzestrzeniania się islamu. Po 1830 roku rozpoczęła się ekspansja francuska; poprzez układy i podboje Francuzi uczynili kraj swoją posiadłością. W 1893 tereny te przekształcono w odrębną kolonię. W 1904 obszar ten wszedł w skład Francuskiej Afryki Zachodniej. Kolonizatorzy eksploatowali bogactwa naturalne, głównie złoto i diamenty, oraz rozwijali sieć plantacji.

Po II wojnie światowej rozwijały się ruchy niepodległościowe z Partią Demokratyczną Wybrzeża Kości Słoniowej (PDCI) na czele. W 1958 kraj stał się autonomiczną republiką Wspólnoty Francuskiej. Niepodległość udało się uzyskać 7 sierpnia 1960, a pierwszym prezydentem i premierem został Félix Houphouët-Boigny. PDCI sprawowała dyktatorską władzę aż do 1990. Dzięki rozwijaniu gospodarki w kierunku kapitalistycznym Wybrzeże Kości Słoniowej stało się jednym z najbardziej stabilnych i zamożnych państw afrykańskich. W latach 80. nastąpiło spowolnienie gospodarcze z powodu kryzysu, wywołanego spadkiem cen eksportowanych towarów oraz długotrwałą suszą. W 1999 doszło do zamachu stanu, który stał się początkiem nieustannych konfliktów. Kryzys zakończyła II wojna domowa zakończona zwycięstwem stronników Alassane Ouattary. W 2015 wybory prezydenckie ponownie wygrał Ouattara, który pobudził wzrost gospodarczy poprzez liberalną i interwencjonistyczną politykę. Krytykowany jest jednak za kierowanie armią i wymiarem sprawiedliwości.

Wybrzeże Kości Słoniowej jest republiką prezydencką. Głową państwa jest prezydent wybierany w powszechnych wyborach bezpośrednich na 5-letnią kadencję. Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego parlamentu: Zgromadzenia Narodowego i Senatu. Stolicą państwa jest Jamusukro, jednak prawie wszystkie instytucje państwowe znajdują się w Abidżanie.

W XV i XVI wieku francuscy i portugalscy żeglarze podzielili wybrzeże Zachodniej Afryki na cztery części. Każda z nich wzięła nazwę od głównego towaru z niej eksportowanego, w tym przypadku kości słoniowej. Tereny obecnego Wybrzeża francuscy eksploratorzy nazwali Côte d’Ivoire, a portugalscy Costa do Marfim, co dosłownie oznacza Wybrzeże kości słoniowej.

W 1986 roku rząd republiki ogłosił, że oficjalną nazwą państwa na potrzeby protokołu dyplomatycznego będzie République de Côte d’Ivoire niezależnie od języka i odmówił akceptowania jakichkolwiek innych nazw tego państwa. Stąd, według tego poglądu, poprawną nazwą także w języku polskim powinna być nazwa francuska. Decyzja ta nie znalazła jednak szerszego oddźwięku poza dyplomacją. W Polsce w użyciu oficjalnym nazwa Republika Côte d’Ivoire była stosowana przez pewien czas, jednak obecnie zalecana jest tylko nazwa Republika Wybrzeża Kości Słoniowej. Również w innych językach przeważnie stosuje się narodowe formy nazwy.

Jednowyrazowe określenia mieszkańców Wybrzeża Kości Słoniowej nie są w języku polskim powszechnie w użyciu, lecz możliwe są formy: Iworyjczyk, Iworyjka, Iworyjczycy – pochodzące od francuskiej nazwy państwa.