Język manx

Język manx
Język manx (mański) (Gaelg Vanninagh; język manx gaelicki) – język z grupy goidelskiej języków celtyckich, który używany jest na Wyspie Man (dependencji Korony brytyjskiej), położonej na Morzu Irlandzkim. Pochodzi od języka staroiryjskiego, a zwłaszcza od jego dialektów ulsterskiego i galloway. Wyodrębnił się około V w. n.e. Najstarsze zapiski w tym języku pochodzą jednak dopiero z XVII w.

Literatura w języku manx nie jest zbyt bogata. W roku 1775 wydano pełny przekład Pisma Świętego w języku manx na potrzeby duchowieństwa (nakład 40 egzemplarzy).

Podobnie jak inne języki goidelskie i język celtyberyjski, manx jest językiem q-celtyckim.

Obecnie język manx można uznać za język wymarły lub przynajmniej bliski wymarciu, podejmuje się jednak próby jego odrodzenia. Ostatnia osoba, która używała go jako języka ojczystego, Ned Maddrell, zmarła w roku 1974. Działania mające na celu ożywienie tego języka przyniosły pewne rezultaty – obecnie wielu mieszkańców wyspy nauczyło się języka manx i posługuje się nim jako drugim językiem, po angielskim. Według spisu ludności z 1991 roku były to 634 osoby z ponad osiemdziesięciotysięcznej populacji wyspy, 10 lat później zadeklarowało znajomość języka już ponad 1000 osób więcej (2,2% ludności wyspy). W ostatnich latach pojawiły się też osoby, dla których język manx jest pierwszym językiem – dzieci tych, którzy nauczyli się go i posługują się nim w życiu codziennym. W 2001 jako takie określiło się 56 osób.

Zapis języka manx, inaczej niż języka irlandzkiego, czy szkockiego gaelickiego, nie odpowiada goidelskiej fonologii.

Jako mało znany język bywał wykorzystywany w konkursach lingwistycznych. W 2016 roku na Olimpiadzie Lingwistyki Matematycznej, rekrutującej uczestników do Międzynarodowej Olimpiady Lingwistycznej, pojawiło się zadanie wykorzystujące nazewnictwo liczebników i działań matematycznych w języku manx.

Kraj (państwo)
  • Wyspa Man
    Wyspa Man (ang. Isle of Man, manx Ellan Vannin, Mannin) – dependencja korony brytyjskiej znajdująca się na wyspie Man, należącej do archipelagu Wysp Brytyjskich i położonej na Morzu Irlandzkim między Wielką Brytanią a Irlandią. Jako terytorium nie jest prawnie częścią Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, nie była też częścią Unii Europejskiej przed Brexitem (obywatele Man nie mieli reprezentacji w unijnych procesach prawotwórczych, korzystać mogli jednak z części praw przyznanych na mocy obywatelstwa UE).

    Wyspa Man zachowała daleko idącą autonomię. Nie podlega ustawodawstwu brytyjskiemu i nie ma przedstawiciela w parlamencie brytyjskim. Jednak głową państwa jest monarcha brytyjski – noszący tytuł Lord of Mann – reprezentowany przez gubernatora porucznika (Lieutenant Governor), sprawującego swój urząd przez okres pięciu lat. Wielka Brytania odpowiada za politykę zagraniczną i obronność dependencji.