แผนที่ - ยิบรอลตาร์ (Gibraltar)

ยิบรอลตาร์ (Gibraltar) เป็นดินแดนโพ้นทะเลของสหราชอาณาจักร ตั้งอยู่ใกล้กับจุดใต้สุดของคาบสมุทรไอบีเรีย ในบริเวณช่องแคบยิบรอลตาร์ มีเนื้อที่โดยรวมประมาณ 6.5 ตารางกิโลเมตร ทางทิศเหนือมีพรมแดนติดต่อกับประเทศสเปน และมีประชากรประมาณ 34,000 คน สถานที่ที่มีชื่อเสียงของยิบรอลตาร์คือ โขดหินยิบรอลตาร์ (Rock of Gibraltar) ซึ่งเป็นสถานที่ที่มีความสำคัญทางธรณีวิทยาแห่งหนึ่งของโลก

เดิมทียิบรอลตาร์เคยเป็นดินแดนหนึ่งของราชอาณาจักรสเปน จนกระทั่งในปี ค.ศ. 1704 ขณะกำลังเกิดสงครามสืบราชบัลลังก์สเปน ราชอาณาจักรอังกฤษ และสาธารณรัฐดัตช์ ได้ยึดครองดินแดนยิบรอลตาร์มาจากสเปน โดยได้ใช้เป็นชัยภูมิสำคัญในแถบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ต่อมาภายหลังจากการทำสนธิสัญญายูเทรกต์เพื่อยุติสงคราม ทำให้ยิบรอลตาร์ มีสถานะเป็นดินแดนโพ้นทะเลของสหราชอาณาจักร ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1713 เป็นต้นมา โดยในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ยิบรอลตาร์เป็นฐานที่ตั้งสำคัญของกองทัพเรือสหราชอาณาจักร ในการควบคุมการผ่านเข้า-ออกในเขตทะเลเมดิเตอร์เรเนียน

ปัจจุบันรายได้สำคัญของยิบรอลตาร์ส่วนใหญ่มาจากการท่องเที่ยว, ธุรกิจการพนันออนไลน์, การบริการทางการเงิน และการนำเข้า-ส่งออกสินค้า

อำนาจอธิปไตยเหนือดินแดนยิบรอลตาร์ ยังเป็นความขัดแย้งสำคัญของสหราชอาณาจักรและสเปน โดยสเปนยังคงเรียกร้องให้ยกเลิกข้อตกลงในสนธิสัญญายูเทรกต์ และให้สหราชอาณาจักรคืนยิบรอลตาร์ให้กับสเปนหลังจากที่ได้มอบดินแดนนี้ให้กับสหราชอาณาจักรไปตั้งแต่ปี ค.ศ. 1713

โดยในปี ค.ศ. 1967 ได้มีการเปิดโอกาสให้กับประชาชนชาวยิบรอลตาร์ได้ลงประชามติในเรื่องอำนาจอธิปไตยของตนเองเป็นครั้งแรก ว่าจะอยู่ภายใต้การปกครองสหราชอาณาจักรต่อไป หรือกลับไปอยู่ภายใต้การปกครองของสเปน ซึ่งผลการลงประชามติเมื่อวันที่ 10 กันยายน ค.ศ. 1967 ปรากฏว่าประชาชนชาวยิบรอลตาร์ ถึงร้อยละ 99.6 ยินยอมอยู่ภายใต้การปกครองของสหราชอาณาจักร และยังได้ถือเอาวันที่ 10 กันยายน ของทุกปี เป็น วันชาติยิบรอลตาร์ เพื่อระลึกถึงการลงประชามติเรื่องอธิปไตยของชาติเป็นครั้งแรก

คำว่ายิบรอลตาร์ในภาษาอังกฤษหรือคีบรัลตาร์ในภาษาสเปนมีรากศัพท์มาจากภาษาอาหรับว่า ญะบัลฏอริก (جبل طارق, Jabal Ṭāriq) แปลว่า "ภูเขาแห่งฏอริก" หรือ ญิบรัลฏอริก (Gibr al-Ṭāriq) แปลว่า "โขดหินแห่งฏอริก"

โดย "ฏอริก" คือชื่อของนายพลชาวเบอร์เบอร์ของรัฐเคาะลีฟะฮ์อุมัยยะฮ์แห่งดามัสกัส​ มีชื่อเต็มว่า ฏอริก อิบน์ ซิยาด (Ṭāriq ibn Ziyād) เขาเป็นผู้นำพากองทัพของรัฐเคาะลีฟะฮ์อุมัยยะฮ์ บุกไปพิชิตและยึดครองราชอาณาจักรวิซิกอทและดินแดนฮิสเปเนีย (ซึ่งก็คือบริเวณคาบสมุทรไอบีเรียทั้งหมดรวมถึงยิบรอลตาร์ในปัจจุบัน) ในช่วงระหว่างปี ค.ศ. 711-718 ในสมัยเคาะลีฟะฮ์อัลวะลีดที่ 1

บริเวณที่ฏอริก อิบน์ ซิยาด ใช้รวบรวมกองกำลังสำหรับสู้รบและใช้รวบรวมผู้คนคือภูเขาแห่งหนึ่ง ต่อมาในปัจจุบันเป็นที่รู้จักกันในชื่อโขดหินยิบรอลตาร์ ด้วยเหตุนี้ หลังจากที่ดินแดนบริเวณดังกล่าวถูกกองทัพมุสลิมยึดครอง จึงได้มีการตั้งชื่อดินแดนบริเวณนั้นว่า "ญะบัลฏอริก" หรือ "ญิบรัลฏอริก" แปลว่า ภูเขาแห่งฏอริก เพื่อเป็นเกียรติแก่ฏอริก อิบน์ ซิยาด ต่อมาชาวสเปนได้เรียกเป็น คีบรัลตาร์ (Gibraltar)

ทุกวันนี้ ยิบรอลตาร์มีชื่อเรียกสั้น ๆ อย่างไม่เป็นทางการว่า "ยิบ" (Gib) หรือ "เดอะร็อก" (the Rock)