Keçuva dilleri
Keçuva dilleri (Ketschua, Quichua, Keshwa veya Keçua, İspanyolca ve İngilizce: Quechua) veya İnka dilleri, veya topluca Keçuvaca, Güney Amerika'nın And Dağları'nın ortalarındaki bölgelerde konuşulan bir dil ailesi veya lehçe sürekliliğidir. Keçuvaca dil ailesinin bilinen bir akrabası yoktur ve Amerikan yerli dilleri içinde en çok konuşulan dil ailesidir.
Keçuvalar genellikle kendi dillerine "İnsan dili" anlamına gelen Runa Simi der (runa "insan" ve simi "dil" yani "insan dili").
Keçuvaca, İnka Devletinin genişlemesinden önce de bölgede yaygın bir şekilde konuşuluyordu ve İnkalar, Keçuvaca konuşan kavimlerden sadece biriydi. Başkent Cusco bölgesinde, dil Aymaraca gibi komşu dillerin etkisi altında kaldı ve farklı bir şekilde gelişti. Aynı şekilde, İnka İmparatorluğunun Peru'yu birleştirmesiyle İmparatorluğun farklı bölgelerinde yerel dillerle etkileşime girerek birbirinden farklı Keçuva lehçeleri ortaya çıktı.
İspanyollar İnka İmparatorluğunu İşgal ettikten sonra, Keçuvaca yaygın bir şekilde konuşulmaya devam etti. İspanyol yönetimi tarafından tanındı ve evanjelizm dili olarak kullanıldı. Katolik misyonerler sayesinde dil bazı bölgelere İspanyol yönetimi altında yayıldı.
18. yüzyılda, İspanyol yönetimi Keçuvacanın resmî kullanımını sonlandırdı. II. Túpac Amaru İsyanı'ndan sonra İspanyollar Keçuvacanın kullanımını tamamen yasaklayıp dilde İspanyol yanlısı yazıları bile sansürlese bile bu yasakları uygulayacak imkânlar olmadığından yasak kısa süre içinde unutuldu.
Peru'nun bağımsızlığını kazanmasından sonra Keçuvaca bir canlanma yaşasa bile eski prestijini kaybetmiştir.
Keçuvalar genellikle kendi dillerine "İnsan dili" anlamına gelen Runa Simi der (runa "insan" ve simi "dil" yani "insan dili").
Keçuvaca, İnka Devletinin genişlemesinden önce de bölgede yaygın bir şekilde konuşuluyordu ve İnkalar, Keçuvaca konuşan kavimlerden sadece biriydi. Başkent Cusco bölgesinde, dil Aymaraca gibi komşu dillerin etkisi altında kaldı ve farklı bir şekilde gelişti. Aynı şekilde, İnka İmparatorluğunun Peru'yu birleştirmesiyle İmparatorluğun farklı bölgelerinde yerel dillerle etkileşime girerek birbirinden farklı Keçuva lehçeleri ortaya çıktı.
İspanyollar İnka İmparatorluğunu İşgal ettikten sonra, Keçuvaca yaygın bir şekilde konuşulmaya devam etti. İspanyol yönetimi tarafından tanındı ve evanjelizm dili olarak kullanıldı. Katolik misyonerler sayesinde dil bazı bölgelere İspanyol yönetimi altında yayıldı.
18. yüzyılda, İspanyol yönetimi Keçuvacanın resmî kullanımını sonlandırdı. II. Túpac Amaru İsyanı'ndan sonra İspanyollar Keçuvacanın kullanımını tamamen yasaklayıp dilde İspanyol yanlısı yazıları bile sansürlese bile bu yasakları uygulayacak imkânlar olmadığından yasak kısa süre içinde unutuldu.
Peru'nun bağımsızlığını kazanmasından sonra Keçuvaca bir canlanma yaşasa bile eski prestijini kaybetmiştir.
