Σρι Λάνκα (Democratic Socialist Republic of Sri Lanka)
 |
 |
| Σημαία της Σρι Λάνκα | |
Διοικητική πρωτεύουσα είναι τo Κότε (Σρι Τζαγιαγουαρντενεπούρα Κότε), όμως μεγαλύτερη πόλη και οικονομική πρωτεύουσα είναι το Κολόμπο. Η επίσημη γλώσσα είναι η σιναλεζική ενώ ομιλούνται επίσης η ταμίλ και η αγγλική.
Οι κάτοικοι του νησιού στο θρήσκευμα είναι Βουδιστές (70.2%), Ινδουιστές (12.6%), Μουσουλμάνοι (9.7%) και Χριστιανοί (7.4%). Το ποσοστό αναλφαβητισμού μεταξύ των κατοίκων είναι λιγότερο από 8%. Η Σρι Λάνκα έχει το ψηλότερο ποσοστό εγγράμματων (91.9%) ανάμεσα στις χώρες της μεσημβρινής Ασίας (2017).
Βρίσκεται στον Ινδικό Ωκεανό, νοτιοδυτικά του κόλπου της Βεγγάλης και νοτιοανατολικά της Αραβικής Θάλασσας. Ο κόλπος του Μανάρ και το στενό Παλκ χωρίζουν την Σρι Λάνκα από τη πολύ μεγαλύτερη ινδική υποήπειρο. Η Σρι Λάνκα έχει θαλάσσια σύνορα με την Ινδία και τις Μαλδίβες.
Η τεκμηριωμένη ιστορία της Σρι Λάνκας ξεκινά γύρω στο 1000 π.Χ., ενώ η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στο νησί έχει τεκμηριωθεί ότι ανάγεται περίπου 125.000 χρόνια πριν σύμφωνα με τις αρχαιολογικές έρευνες. Τα παλαιότερα γνωστά βουδιστικά γραπτά της Σρι Λάνκα, με τη συλλογική ονομασία κανόνας Πάλι, ανάγονται στο τέταρτο βουδιστικό συμβούλιο, το οποίο έλαβε χώρα στη Σρι Λάνκα το 29 π.Χ. Η Σρι Λάνκα έχει αποκτήσει και τα προσωνύμια Δάκρυ της Ινδίας ή Σιτοβολώνας της Ανατολής, καθώς η γεωγραφική θέση και τα βαθιά λιμάνια της Σρι Λάνκα συμβάλλουν στην δημιουργία ενός νησιού μεγάλης στρατηγικής σημασίας. Η στρατηγική σημασία του νησιού είναι εμφανής από τις πρώτες μέρες του Δρόμου του Μεταξιού μέχρι τον σημερινό λεγόμενο θαλάσσιο δρόμο του μεταξιού. Επειδή η τοποθεσία της Σρι Λάνκας έκανε το νησί χώρο στρατηγικής σημασίας για το εμπόριο αγαθών, ήταν ήδη γνωστό τόσο στους Ασιάτες όσο και στους Ευρωπαίους ήδη από την περίοδο Ανουραντχαπούρα (377 π.Χ. - 1017 μ.Χ.). Το εμπόριο ειδών πολυτελείας και μπαχαρικών της Σρι Λάνκας με άλλες χώρες προσέλκυσε εμπόρους από πολλές χώρες, συμβάλλοντας στη δημιουργία ενός ετερογενούς πληθυσμού της Σρι Λάνκα. Οι Πορτογάλοι έφτασαν σε μεγάλο βαθμό τυχαία στη Σρι Λάνκα τη διάρκεια μιας περιόδου μεγάλης πολιτικής κρίσης στο βασίλειο του Κότε (το οποίο κυβερνούσαν Σινχάλα), και στη συνέχεια προσπάθησαν να αποκτήσουν τον έλεγχο των παραθαλάσσιων περιοχών του νησιού και του εξωτερικού εμπορίου του νησιού. Ένα μέρος της Σρι Λάνκας γύρω από τα παράλια έγινε πορτογαλική κτήση. Μετά τον πόλεμο Σινχαλέζων-Πορτογάλων, οι Ολλανδοί και το Βασίλειο του Κάντυ ανέλαβαν τον έλεγχο αυτών των περιοχών. Οι ολλανδικές κτήσεις έγιναν αργότερα κτήση των Βρετανών, γιατί φοβούνταν ότι η πτώση της Ολλανδίας στον Ναπολέοντα θα έκανε την αποικία αργά ή γρήγορα γαλλική αποικία και βάση στον Ινδική υποήπειρο (ανάλογα πράγματα έγιναν και σε άλλες ολλανδικές αποικίες). Οι Βρετανοί επεξέτειναν τον έλεγχο τους σε όλο το νησί, κάνοντας το αποικία τους από το 1815 έως το 1948. Το εθνικό κίνημα για την ανεξαρτησία της Σρι Λάνκας πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα και το 1948, η Κεϋλάνη έγινε ντομίνιον με σριλανκέζικη διακυβέρνηση και αρχηγό κράτους τον βρετανό μονάρχη. Η χώρα έγινε δημοκρατία το 1972 αφαιρώντας το συνταγματικό ρόλο της βασίλισσας Ελισάβετ και μετονομάστηκε σε Σρι Λάνκα το 1972. Πιο πρόσφατα η Σρι Λάνκα έχει στιγματιστεί από έναν 26χρονο εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος ξεκίνησε το 1983 και τελείωσε αποφασιστικά το 2009, όταν οι Ένοπλες Δυνάμεις της Σρι Λάνκα νίκησαν τις Απελευθερωτικές Τίγρεις του Ταμίλ Ιλάμ.
Η Σρι Λάνκα είναι ένα πολυεθνικό κράτος. Είναι η πατρίδα πολλών εθνικών, πολιτιστικών, γλωσσικών και θρησκευτικών ομάδων. Οι Σινχαλέζοι αποτελούν τη πλειοψηφία του πληθυσμού της χώρας. Οι Ταμίλ, μια μεγάλη μειονότητα, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ιστορία του νησιού. Υπάρχουν επίσης Μαυριτανοί (μουσουλμάνοι ντόπιοι-δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με την αφρικανική χώρα), Μπούρχερ, Μαλαίοι, Κινέζοι και οι αυτόχθονες Βέδα.
Το νησί έχει συμμετάσχει σε διάφορους διεθνείς οργανισμούς: είναι ιδρυτικό μέλος της Ένωσης της Νότιας Ασίας για Περιφερειακή Συνεργασία και μέλος των Ηνωμένων Εθνών, της Κοινοπολιτείας των Εθνών, της Ομάδας των 77 και του Κινήματος των Αδεσμεύτων. Η Σρι Λάνκα έχει τον υψηλότερο Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης στη Νότια Ασία και έχει το δεύτερο υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα στη Νότια Ασία. Ωστόσο, η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση έχει οδηγήσει στην κατάρρευση του νομίσματος, την αύξηση του πληθωρισμού και την πρόκληση μιας ανθρωπιστικής κρίσης λόγω της σοβαρής έλλειψης βασικών ειδών. Επίσης, η ανάγκη επίλυσης των προβλημάτων έχει οδηγήσει σε μια σειρά ειρηνικών διαδηλώσεων στους δρόμους, με τους πολίτες να απαιτούν από τον Πρόεδρο και την κυβέρνηση να παραιτηθούν. Στις 9 Ιουλίου 2022, χιλιάδες πολίτες εισέβαλαν στο Προεδρικό Μέγαρο, που έχει γίνει από τότε τουριστικό αξιοθέατο.
Στην αρχαιότητα, η Σρι Λάνκα ήταν γνωστή στους ταξιδιώτες με διάφορα ονόματα. Σύμφωνα με τον Μαχαβάμσα, ο θρυλικός πρίγκιπας Βιτζάγια ονόμασε το νησί Ταμπαπανί ("χαλκοκόκκινα χέρια" ή "χαλκοκόκκινη γη"), επειδή τα χέρια των οπαδών του κοκκίνισαν από το κόκκινο χώμα της περιοχής όπου αποβιβάστηκε ο Βιτζάγια και οι υποστηρικτές του. Στην ινδουιστική μυθολογία, εμφανίζεται ο όρος Λάνκα ("νησί"), αλλά είναι άγνωστο αν αναφέρεται στο σύγχρονο κράτος της Σρι Λάνκας ή κάποιο άλλο μέρος. Αλλά οι μελετητές γενικά συμφωνούν ότι αυτή η λέξη Λάνκα αναφέρεται στο σημερινό κράτος καθώς στο σριλανκέζικο κείμενο του 5ου αιώνα, Μαχαβάμσα, το νησί είναι γνωστό με την ονομασία Λάνκα. Ο όρος Ταμίλ Ιλάμ (ஈழம்) ήταν ο όρος που χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει το νησί στη λογοτεχνία Σάνγκαμ. Κατά την διάρκεια της δυναστείας Τσόλα (βλέπε κατάκτηση της Ανουραντχαπούρας από τους Τσόλα) το νησί έγινε γνωστό ως Μουμούντι Τσολαμάνταλαμ («βασίλειο των τριών εστεμμένων Τσόλα»).
Οι αρχαίοι Έλληνες γεωγράφοι, αλλά και οι Ρωμαίοι, αποκαλούσαν το νησί Ταπροβάνα ή Ταπροβάνη από τη λέξη Ταμπαπάνι. Οι Πέρσες και οι Άραβες αποκαλούσαν το νησί Σαραντίμπ (απ'όπου προέρχεται η λέξη «σερεντίπιτυ») από τη σανσκριτική ονομασία Σιμχαλαντβίπα (νησί των Σινχάλα, της κύριας εθνότητας στο νησί). Όταν οι Πορτογάλοι ανακάλυψαν το νησί το 1505 την ονόμασαν Ceilão (Σεϊλάιου), όνομα που έγινε γνωστό στα αγγλικά ως Ceylon και στα ελληνικά ως Κεϋλάνη. Ως αποικία της Βρετανίας, το νησί ήταν γνωστό ως Κεϋλάνη. Όταν έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1948, έγινε γνωστό σαν Ντομίνιον της Κεϋλάνης, δηλαδή ανεξάρτητη πρώην βρετανική αποικία με τον Βρετανό βασιλιά να διατηρεί τη θέση του.
Η χώρα είναι πλέον γνωστή στη Σινχάλα ως Σρι Λάνκα (ශ්රී ලංකා) και στα ταμίλ ως Ιλάνκαϊ (இலங்கை). Το 1972 η χώρα μετονομάστηκε σε «Ελεύθερη, Κυρίαρχη και Ανεξάρτητη Δημοκρατία της Σρι Λάνκα» και αφαίρεσε οποιαδήποτε θέση της βασίλισσας Ελισάβετ στη χώρα, η οποία τότε ήταν βασίλισσα της χώρας, αλλά και την αποικιακή ονομασία Κεϋλάνη. Αργότερα, στις 7 Σεπτεμβρίου 1978, μετονομάστηκε "Λαϊκή Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Σρι Λάνκα". Καθώς το όνομα Κεϋλάνη εξακολουθεί να εμφανίζεται στα ονόματα ορισμένων οργανώσεων, η κυβέρνηση της Σρι Λάνκα ανακοίνωσε το 2011 ένα σχέδιο μετονομασίας όλων των οργανώσεων που ονομάζονται Κεϋλάνη και έχει αρμοδιότητα να τις μετονομάσει.
