Kaart (cartografie) - Kos (Dimos Kos)

Kos (Grieks: Κως) is een eiland in het oosten van de Egeïsche Zee, dat tot Griekenland behoort. Kos is het op twee na grootste eiland van de Dodekanesos, de Twaalf Eilanden. De hoofdstad van het eiland is de gelijknamige plaats Kos, aan het noordoosten van het eiland. Het eiland ligt voor de kust van Turkije ter hoogte van Bodrum, ten noordwesten van Rodos en ten zuidoosten van Samos. Kos is tevens de naam van de gemeente (δήμος, dimos), waartoe de stad Kos behoort.

Het eiland is 40 km bij 8 km groot en heeft een oppervlakte van circa 290 km². Bij de volkstelling van 2011 telde het eiland 33.300 inwoners. Deze inwoners zijn verdeeld over drie deelgemeenten: Dikaio, Irakleides en Kos stad. Toerisme is een zeer belangrijke bron van inkomsten voor Kos.

Het eiland werd oorspronkelijk door Kariërs gekoloniseerd. De Doriërs namen het eiland in de elfde eeuw v.Chr. in. Het grootste deel van de Doriërs was afkomstig uit Epidaurus en zij namen hun Asklepios-cultus mee. Tijdens de Perzische Oorlogen werd Kos door tirannen geregeerd, terwijl het officieel een oligarchisch bewind had. Later trad het eiland toe tot de Delische Bond.

Tijdens de Peloponnesische Oorlog diende Kos als belangrijkste basis op de Egeïsche Zee voor Atheense troepen en vloot (411-407 v.Chr.), nadat Rhodos in opstand was gekomen. De Perzen werden er tweemaal verdreven. In 366 v.Chr. werd de democratie op Kos gevestigd en de stad Kos gebouwd. Tijdens de Bondgenotenoorlog (357-355 v.Chr.) keerde Kos zich tegen Athene, om daarna onder het bewind van koning Maussollos van Carië te vallen.

Onder Alexander de Grote en de Ptolemaeën bereikte de ontwikkeling van Kos haar hoogtepunt. In 310 v.Chr. veroverde Ptolemaeus I Soter Kos op Antigonos I Monophthalmos. De Ptolemeeën gebruikten Kos als maritieme buitenpost om de Egeïsche Zee te controleren. Op de dependance van het gymnasium van Alexandrië op Kos kregen de Ptolemeïsche prinsen onderwijs. Cleopatra bewaarde een deel van haar goudvoorraad op Kos.

In de oudheid werd Kos ook wel Meropis of Nymphaea genoemd. Diodoros van Sicilië en Strabo omschrijven een goed ommuurde haven. De ligging van Kos gaf het een belangrijke rol in de handel op de Egeïsche Zee, terwijl het eiland zelf volgens Plinius bekendstond om zijn goede wijn en later ook vanwege de zijde-industrie. Dichters die moe waren van Alexandrië vestigden zich op Kos.

In de oudheid was Kos beroemd vanwege het sanatorium, het Asklepieion. Behalve Hippocrates zijn ook de schilder Apelles en de dichter Philitas en misschien Theocritus beroemde Griekse burgers van Kos.

In het jaar 2 werd Kos onderdeel van het Romeinse Rijk waar het vanaf het jaar 53 de titel kreeg van "vrije stad". Nadat het Romeinse Rijk uit elkaar was gevallen werd Kos deel van het Byzantijnse Rijk. In de middeleeuwen kreeg de Republiek Venetië het eiland in handen die het in 1315 weer verkocht aan de Johannieters. Tweehonderd jaar waren de Johannieters op het eiland aanwezig, waarna ze Kos weer verlieten. Kos dreigde door Turkije te worden bezet, het maakte vanaf 1523 deel van het Ottomaanse Rijk uit. Het kwam in 1912 weer in handen van Italië.

In de Tweede Wereldoorlog waren de eilanden lang bezet door de Italianen. Nadat Italië had gecapituleerd, ontstond er een strijd om de macht op de Dodekanesoseilanden. Britse en Duitse troepen probeerden het gebied te bezetten. Nadat Britten het eiland hadden bevoorraad, namen de Duitsers het eiland na de Slag om Kos in. Na de Tweede Wereldoorlog kwam het eiland onder Brits protectoraat te staan, waarna het vanaf 1947 onderdeel ging uitmaken van Griekenland.