Taal - Azerbeidzjaans

Het Azerbeidzjaans of Azeri (Azəricə, Azərbaycan dili, Azərbaycanca) is een taal die behoort tot de Turkse talen en wordt gesproken door de Azerbeidzjanen. Het is de officiële taal van Azerbeidzjan, en wordt ook gesproken door een groot aantal mensen in het aangrenzende Iraans Azerbeidzjan, en kleinere minderheden in Georgië en het verre oosten van Turkije. De taal wordt door naar schatting 23 tot 30 miljoen mensen gesproken.

Binnen de Turkse talen behoort het Azerbeidzjaans samen met het Turks, het Gagaoezisch en het Turkmeens tot de Ogoezische talen: op taalkundige gronden wordt deze onderling nauw verwante groep talen soms ook wel als één taal beschouwd.

Er bestaan sinds de veertiende eeuw teksten in het Azerbeidzjaans. De taal is eeuwenlang geschreven met het Arabische alfabet. Van 1922 tot 1939 werd in Azerbeidzjan (toen deel van de Sovjet-Unie) het Latijnse alfabet gebruikt, en van 1939 tot 1991 het cyrillische. Sinds 1991 wordt opnieuw het Latijnse alfabet gebruikt in een variant van het Nieuwe Turkse Alfabet, die in 1992 een kleine wijziging onderging. Daarbij werd het zeer frequente letterteken ä door een ə vervangen: het Azerbeidzjaanse alfabet is hiermee een van de weinige talen met de letter ə. In tegenstelling tot het Turks gebruikt het Azerbeidzjaans ook de letters q en x:

Aa, Bb, Cc, Çç, Dd, Ee, Əə, Ff, Gg, Ğğ, Hh, Xx, Iı, İi, Jj, Kk, Qq, Ll, Mm, Nn, Oo, Öö, Pp, Rr, Ss, Şş, Tt, Uu, Üü, Vv, Yy, Zz

In Iran is men steeds het Arabische alfabet blijven gebruiken.

Het moderne standaard-Azerbeidzjaans in de Republiek Azerbeidzjan heeft invloeden ondergaan vanuit het Russisch en berust op het dialect van de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe. Het moderne standaard-Azerbeidzjaans in Iran lijkt op de oudere stadia van het Azerbeidzjaans en berust op het dialect van de Iraans-Azerbeidzjaanse hoofdstad Tabriz.

Azerbeidzjan

Azerbeidzjan (Azerbeidzjaans: Azərbaycan), officieel de Republiek Azerbeidzjan (Azərbaycan Respublikası), is het grootste en dichtstbevolkte land in de Kaukasus. Azerbeidzjan ligt op de grens van Oost-Europa en West-Azië. Het land grenst aan de Kaspische Zee in het oosten, Iran in het zuiden, Armenië in het westen, Georgië in het noordwesten en Rusland in het noorden. De Azerbeidzjaanse exclave Nachitsjevan grenst aan Iran in het zuid- en zuidwesten, Turkije in het westen en Armenië in het noordoosten. Ook tientallen eilanden in de Kaspische Zee behoren territoriaal gezien tot Azerbeidzjan.

De waterscheiding van de Kaukasus, die dwars door Azerbeidzjan loopt, wordt traditioneel beschouwd als de grens tussen Europa en Azië.

Georgië

Georgië (Georgisch: საქართველო, Sakartvelo, Russisch Грузия, Groezija) is een land in Oost-Europa. De hoofdstad is Tbilisi. Georgië is lid van het Wereldhandelsorganisatie, de Raad van Europa, de Organisatie voor Economische Samenwerking in het Zwarte Zeegebied, de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, en de GUAM. Georgië is sinds 2011 officieel kandidaat-lid van de NAVO.

Het land grenst aan Rusland, Turkije, Armenië, Azerbeidzjan, en de Zwarte Zee. In de praktijk zijn de autonome regio's Abchazië en Zuid-Ossetië sinds het begin van de jaren 1990 de facto onafhankelijk, zodat de Georgische overheid hier geen gezag meer over heeft. Tot 2004 gold dit ook voor de regio Adzjarië. De status van Abchazië en Zuid-Ossetië vormt sinds de hernieuwde onafhankelijkheid in 1991 een bron van terugkerende gewapende conflicten, waarbij buurland Rusland regelmatig een grote rol speelde. Voornamelijk om die reden is de relatie tussen beide landen slecht.

Turkije

Turkije, officieel de Republiek Turkije, is een presidentiële republiek gelegen in Zuidwest-Azië en Zuidoost-Europa. De hoofdstad en regeringszetel van het land is Ankara.

Als staat ligt Turkije voor het overgrote deel in Azië. Ook de hoofdstad Ankara ligt in het Aziatische gedeelte van het land. Een kleine hoeveelheid land ligt geografisch in Europa: het oudste en westelijke deel van de grootste stad, Istanboel, en het gebied ten westen daarvan liggen in Europa, wat overeenkomt met 3% van het Turkse land. Het Aziatische (Anatolië) en Europese deel (Oost-Thracië) worden van elkaar gescheiden door de Dardanellen, de Zee van Marmara en de Bosporus, die gezamenlijk de Middellandse Zee met de Zwarte Zee verbinden: die 97% van Turkije ligt in West-Azië. Het land wordt om politieke en geschiedkundige redenen soms tot Europa, maar vanwege culturele en religieuze redenen vaker tot Azië gerekend. Het grenst aan Bulgarije, Griekenland, Georgië, Armenië, Azerbeidzjan, Iran, Irak en Syrië. Turkije heeft in totaal 6530 km kustlijn.