Taal - Kroatisch

Het Kroatisch (Hrvatski) is een van de standaardvarianten van het Servo-Kroatisch. Het is de officiële taal van Kroatië en wordt ook gebruikt door Kroaten in Bosnië en Herzegovina.

Enkele specifieke kenmerken van het Kroatisch binnen het Servo-Kroatisch:

* "Ijekavisch": de Proto-Slavische ě is ije (lang), je (kort) of i (voor o) geworden (vrijeme (tijd), djevojka (meisje), htio ([hij] wilde) vs. Servisch vreme, devojka, hteo).

* De maanden van het jaar hebben afwijkende namen: in plaats van de internationale namen die in Servië en Bosnië gebruikelijk zijn (januar, novembar e.d.) treft men namen van het type "grasmaand" (travanj=april) of (sječanj=januari) e.d. aan.

* Afwijkende woordenschat op een aantal andere punten, enkele in het oog springende voorbeelden zijn zrak (lucht) vs. vazduh, kruh (brood) vs. hleb, tjedan (week) vs. sedmica, vlak (trein) vs. voz en kolodvor (station) vs. stanica. In deze gevallen is het Kroatisch vaak "de vreemde eend in de bijt": in Bosnië, Montenegro en Servië worden typisch Kroatische woorden niet gebruikt en zijn meestal meer algemeen-Slavische of internationale woorden in gebruik. Sinds de onafhankelijkheid van Kroatië en de versterking van het Kroatisch als standaardtaal zijn er veel nieuwe "Kroatische" woorden bij gekomen, maar deze hebben lang niet allemaal ingang gevonden onder de Kroatische bevolking.

* Enkele woorden onderscheiden zich in geslacht en daardoor in verbuiging, zoals Kroatisch minuta (v) (minuut) vs. Servisch minut (m), osnova (v) (basis) vs. osnov (m) en večer (v) (avond) vs. veče (o).

* In het Kroatisch krijgen nieuwe leenwoorden met een Latijnse stam meestal het achtervoegsel -irati, in het Servisch komen ook -ovati en -isati voor: Kroatisch identificirati (identificeren) vs. Servisch identifikovati, informirati (informeren) vs. informisati.

* Enkele specifieke spellingsregels, waaronder de spelling van werkwoorden in de toekomende tijd: "ik zal spreken"="govorit ću", terwijl in Servië "govoriću", als één woord, wordt gespeld (de uitspraak verschilt niet).

* Afwijkende klemtoon, toon of klinkerlengte, hierbij moet worden opgemerkt dat voor alle varianten van het Servo-Kroatisch geldt dat de voorgeschreven standaard niet altijd met de werkelijkheid overeenkomt en de accentuatie per dialect behoorlijk kan verschillen.

* Het Latijnse alfabet wordt gebruikt.

Bosnië en Herzegovina

Bosnië en Herzegovina (Bosnisch/Kroatisch: Bosna i Hercegovina, Servisch: Босна и Херцеговина) is een federatieve republiek in het zuiden van Europa, gelegen in het westen van de Balkan. Het land is met het vredesverdrag van Dayton opgedeeld in twee entiteiten: de Federatie van Bosnië en Herzegovina (Federacija Bosna i Hercegovina) en de deelrepubliek Servische Republiek (Republika Srpska). Het bestaat uit de landstreken Bosnië en Herzegovina. Het land wordt bijna geheel door land omgeven, behalve bij de kustplaats Neum, waar circa 24 km kustlijn is met de Adriatische Zee.

Bosnië en Herzegovina telt inwoners en heeft een oppervlakte van. De hoofdstad en de grootste stad van Bosnië en Herzegovina is Sarajevo met een inwonertal van circa 430.000.

Kroatië

Kroatië (Kroatisch: Hrvatska, Italiaans: Croazia), officieel Republiek Kroatië (Republika Hrvatska, Repubblica di Croazia), is een Zuid-Europees land in de Europese Unie, begrensd door Slovenië en Hongarije in het noorden, Bosnië en Herzegovina en Montenegro in het zuiden en Servië in het oosten. In het westen ligt de Adriatische Zee, waar de Kroatische territoriale wateren grenzen aan die van Italië. Geografisch wordt het zuidelijk deel van Kroatië gezien als onderdeel van het Balkanschiereiland. Het strekt zich uit van de uiterste oostelijke hellingen van de Alpen in het noordwesten tot de Pannonische vlakte en de Donau in het oosten. Het centrale deel wordt bedekt door de Dinarische Alpen. De hoofdstad is Zagreb, andere belangrijke steden zijn onder meer Split, Osijek en Rijeka.

De laatste officiële census dateert van juli 2014 (4.470.534 inwoners). De Kroaten vormen met circa 90,4% de grootste bevolkingsgroep, de Serviërs de belangrijkste minderheid met 4,4%. Andere minderheden zoals Bosniakken, Hongaren (zie: Hongaarse minderheid in Kroatië), Slovenen, Roma, Tsjechen en Albanezen maken samen ongeveer 5,2% van de bevolking uit.

Montenegro

Montenegro (uit het Venetiaans: 'zwarte berg'; Montenegrijns: Црна Гора, Crna Gora) is een land op de Balkan. Het ligt aan de Adriatische Zee tegenover Italië en grenst, vanaf de zee met de klok mee, aan Kroatië, Bosnië en Herzegovina, Servië, Kosovo en Albanië. De Montenegrijnse hoofdstad is Podgorica. Montenegro heeft een bevolking van inwoners op een oppervlakte van 14.026 km². Sinds december 2010 is het kandidaat-lid van de Europese Unie en sinds 5 juni 2017 is het land lid van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie.

Oostenrijk

Oostenrijk (Duits: Österreich), officieel de Republiek Oostenrijk (Duits: Republik Österreich), is een binnenstaat in Centraal-Europa. Het land grenst in het westen aan Zwitserland en Liechtenstein, in het noorden aan Duitsland en Tsjechië, in het oosten aan Slowakije en Hongarije en in het zuiden aan Italië en Slovenië.

Oostenrijk ligt in de Alpen en heeft een oppervlakte van, waarvan slechts 32% onder de 500 meter ligt. De hoofdstad is Wenen, die ook met afstand de grootste stad van het land is. Van de inwoners spreekt het merendeel Duits, dat ook de officiële taal is.