Pasjtoe
Pasjtoe (ook wel: Pakhto, Pashto, Pashtu of Afghaans) is een Indo-Europese taal die in Afghanistan en Pakistan gesproken wordt. Het is een van de twee officiële talen in Afghanistan, waar het, afhankelijk van de bron, door 50% van de bevolking gesproken wordt.
Het is de grootste taal van Afghanistan. Schattingen van het aantal sprekers lopen uiteen: circa 14 miljoen volgens de taalkundige Andrew Dalby, 17 miljoen volgens het UCLA Language Materials Project, 25-30 miljoen volgens Omniglot en 49,53 miljoen volgens Ethnologue.
Literatuur in het Pasjtoe is sinds de zestiende eeuw in manuscriptvorm opgetekend. Het Pasjtoe werd pas in de loop van de twintigste eeuw een taal van onderwijs en pers. In 1933 verving het de Dari-variant van het Perzisch als taal van de overheid. Zowel het Dari als het Pasjtoe zijn officiële talen in Afghanistan. Het Pasjtoe gebruikt de Perzische variant van het Arabisch schrift, met een aantal toegevoegde symbolen. Het Pasjtoe leende veel van het Perzisch, het Urdu en het Punjabi.
Sprekers van het Pasjtoe zijn ongeveer gelijk verdeeld over Afghanistan en Pakistan. Andrew Dalby onderscheidt drie dialectgroepen:
* de zuidwestelijke groep (met onder andere Kandahar)
* de zuidoostelijke (met Beloetsjistan)
* de noordoostelijke (met onder andere Pesjawar)
De dialecten van Kandahar en Pesjawar vormen de basis van de twee standaardvormen van geschreven Pasjtoe.
Ethnologue en Glottolog onderscheiden ook drie dialectgroepen:
* de centrale dialectgroep in Pakistan met iets meer dan 7,9 miljoen sprekers
Het is de grootste taal van Afghanistan. Schattingen van het aantal sprekers lopen uiteen: circa 14 miljoen volgens de taalkundige Andrew Dalby, 17 miljoen volgens het UCLA Language Materials Project, 25-30 miljoen volgens Omniglot en 49,53 miljoen volgens Ethnologue.
Literatuur in het Pasjtoe is sinds de zestiende eeuw in manuscriptvorm opgetekend. Het Pasjtoe werd pas in de loop van de twintigste eeuw een taal van onderwijs en pers. In 1933 verving het de Dari-variant van het Perzisch als taal van de overheid. Zowel het Dari als het Pasjtoe zijn officiële talen in Afghanistan. Het Pasjtoe gebruikt de Perzische variant van het Arabisch schrift, met een aantal toegevoegde symbolen. Het Pasjtoe leende veel van het Perzisch, het Urdu en het Punjabi.
Sprekers van het Pasjtoe zijn ongeveer gelijk verdeeld over Afghanistan en Pakistan. Andrew Dalby onderscheidt drie dialectgroepen:
* de zuidwestelijke groep (met onder andere Kandahar)
* de zuidoostelijke (met Beloetsjistan)
* de noordoostelijke (met onder andere Pesjawar)
De dialecten van Kandahar en Pesjawar vormen de basis van de twee standaardvormen van geschreven Pasjtoe.
Ethnologue en Glottolog onderscheiden ook drie dialectgroepen:
* de centrale dialectgroep in Pakistan met iets meer dan 7,9 miljoen sprekers
Land (geografie)
-
Afghanistan
Afghanistan (Nederlandse uitspr.: [ɑfˈɣaniˌstɑn]; Pasjtoe / Dari: افغانستان; Pasjtoe: Afġānistān, IPA: [avɣɒnisˈtɒn]; Dari: Afġānestān, IPA: [avɣɒnesˈtɒn]), officieel het Islamitisch Emiraat Afghanistan (Dari: امارت اسلامی افغانستان, Imārat-i Islāmī-yi Afghānistān, Pasjtoe: د افغانستان اسلامي امارت, Də Afġānistān Islāmī Imārat), is een land dat zowel tot Centraal-Azië als Zuid-Azië wordt gerekend. Het land heeft een bevolking van ruim 38 miljoen mensen anno 2022, die wonen op een grondgebied van ruim 652.000 km². Het land wordt begrensd door Pakistan in het zuiden en oosten, Iran in het westen, Turkmenistan, Oezbekistan en Tadzjikistan in het noorden en China in het verre noordoosten (de Wachan-corridor in de provincie Badakhshan). Het land hoort ook bij de MENA-landen.
De naam Afghanistan betekent letterlijk Land van de Afghanen. De Pathanen begonnen de benaming Afghaan voor zichzelf te gebruiken vanaf de islamitische periode. Volgens W.K. Frazier Tyler, M.C. Gillet en andere geleerden, "Het woord Afghaan komt voor het eerst in de geschiedenis voor in de Hudud-al-Alam in 982" Het laatste deel van de naam Afghanistan stamt af van het Perzische woord stān (staat of land). De Engelse benaming Afghanland die in verschillende verdragen tussen Kadjaren en Engeland voorkomt over de landen bewoond door Pathaanse stammen (modern Zuidoost-Afghanistan) tussen Perzië en Brits-Indië werd door de Afghanen overgenomen en werd Afghanistan. -
Pakistan
Pakistan (uitspraak: [ˈpakistɑn]; Urdu: پاکستان), officieel de Islamitische Republiek Pakistan (Urdu: اسلامی جمہوریت پاکستان, Islami Jamahuriat Pakistan, Engels: Islamic Republic of Pakistan), is een land in Zuid-Azië dat ligt op het Indisch subcontinent, grenzend aan India, Afghanistan, Iran, China en aan de Arabische Zee. De hoofdstad is Islamabad. Met een inwoneraantal van staat Pakistan op de vijfde plaats in de lijst van landen naar inwonertal. Pakistan maakte oorspronkelijk samen met India en Bangladesh deel uit van Brits-Indië.
De naam Pakistan zou voor het eerst naar voren gebracht zijn door Choudhary Rahmat Ali in zijn pamflet "Now or Never" uit 1933. Het is een acroniem van de eerste letters van de vijf noordelijke regionen van Brits-Indië: P komt van Punjab, de A van Afghania, de K van Kasjmir, de S van Sindh en Tan van Beloetsjistan. Deze letters vormen Pakstan. Een i werd toegevoegd om de uitspraak te vereenvoudigen. In het Urdu en het Perzisch betekent Pakistan Land der reinen.