Roemeens
Het Roemeens (in de taal zelf: limba română, of română) is een Romaanse taal die gesproken wordt in Roemenië, Moldavië en Vojvodina. Het Roemeens is de belangrijkste vertegenwoordiger van het Balkanromaans, dat verder de talen van verschillende groepen Vlachen op de Balkan omvat. Deze worden als dialecten van het Roemeens beschouwd. Ongeveer 25 miljoen mensen hebben het Roemeens als moedertaal. Het Roemeens wordt gebruikt in een aantal organisaties (de Europese Unie en Latijnse Unie).
Door historische ontwikkelingen wonen niet alle Roemeenssprekende gemeenschappen binnen het huidige Roemenië. Onder andere door het wegvallen van de Turkse invloed in de 19e en 20e eeuw gingen de grote mogendheden Groot-Brittannië, Rusland, Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk-Hongarije zich intensief met de regio bemoeien. Dit leidde tussen de wereldoorlogen tot Groot-Roemenië dat later weer landsdelen verloor aan omliggende landen. Daarnaast is er door vluchtelingen van het communistische regime tot 1989 een Roemeense diaspora ontstaan en is er na de oorlog sprake van grootschalige arbeidsmigratie naar met name Italië en Spanje maar ook buiten Europa naar de Verenigde Staten en Canada.
In Roemenië zelf spreken ruim 17 miljoen mensen (90,6%) de Roemeense taal. Moldavië, een van oudsher door Roemenen bevolkt gebied dat tot 1991 onderdeel van de Sovjet-Unie was, heeft 2,5 miljoen Roemeenssprekenden. Zelf geven 2 miljoen hiervan aan dat zij Moldavisch spreken, hoewel dit taalkundig op hetzelfde neerkomt. Door russificatie is het aantal Roemeenstaligen er dalend. In het deel van Oekraïne dat vroeger bij Moldavië hoorde, vindt men 0,4 miljoen Roemeenstaligen (cijfers 2012).
Tamelijk grote Roemeenstalige gemeenschappen vindt men verder in Servië (300.000), Bulgarije (100.000) en Noord-Macedonië (10.000). Roemeense dialecten of Balkanromaanse talen vindt men in Bulgarije (200.000 Aroemeens), Griekenland (300.000 Aroemeens en Megleno-Roemeens) en in Kroatië (10.000 Istro-Roemeens). Hongarije heeft 10.000 Roemeenssprekenden in de grensregio en zo'n 100.000 in het zuiden van het land. In veel van deze landen wordt het Roemeens vaak niet als officiële taal erkend en of zijn de statistieken vervormd (cijfers 2012).
Cijfers over arbeidsmigranten die ver van huis de Roemeense taal spreken, de Roemeense diaspora, gaan richting 4 miljoen maar zijn niet volledig. Volgens de volkstelling van 2011 was sprake van 727.000 Roemenen die langer dan twee jaar in het buitenland werken. De onderzoekers gaven zelf al aan dat het aantal niet-geregistreerden vele malen groter was. De minister van Buitenlandse Zaken Adrian Cioroianu zei in 2007 dat 10% van de Roemeense bevolking zich in het buitenland bevond. In 2008 zonden 2,8 miljoen Roemenen regelmatig geld naar hun land. Cijfers van de OESO laten zien dat in 2015/16 3,6 miljoen Roemenen in OESO landen en 10% daarbuiten verbleven. Daarmee vormden zij de 5e grootste groep migranten ter wereld.
Het Balkanromaans ten noorden van de Donau heet ook wel Daco-Romaans. Het omvat verschillende dialecten, waarbij het Moldavisch (dat aan weerszijden van de Proet wordt gesproken) door de Moldavische autoriteiten wordt opgevat als afzonderlijke taal. Vanuit taalkundig oogpunt is het echter niet meer dan een taalvariant.
Door historische ontwikkelingen wonen niet alle Roemeenssprekende gemeenschappen binnen het huidige Roemenië. Onder andere door het wegvallen van de Turkse invloed in de 19e en 20e eeuw gingen de grote mogendheden Groot-Brittannië, Rusland, Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk-Hongarije zich intensief met de regio bemoeien. Dit leidde tussen de wereldoorlogen tot Groot-Roemenië dat later weer landsdelen verloor aan omliggende landen. Daarnaast is er door vluchtelingen van het communistische regime tot 1989 een Roemeense diaspora ontstaan en is er na de oorlog sprake van grootschalige arbeidsmigratie naar met name Italië en Spanje maar ook buiten Europa naar de Verenigde Staten en Canada.
In Roemenië zelf spreken ruim 17 miljoen mensen (90,6%) de Roemeense taal. Moldavië, een van oudsher door Roemenen bevolkt gebied dat tot 1991 onderdeel van de Sovjet-Unie was, heeft 2,5 miljoen Roemeenssprekenden. Zelf geven 2 miljoen hiervan aan dat zij Moldavisch spreken, hoewel dit taalkundig op hetzelfde neerkomt. Door russificatie is het aantal Roemeenstaligen er dalend. In het deel van Oekraïne dat vroeger bij Moldavië hoorde, vindt men 0,4 miljoen Roemeenstaligen (cijfers 2012).
Tamelijk grote Roemeenstalige gemeenschappen vindt men verder in Servië (300.000), Bulgarije (100.000) en Noord-Macedonië (10.000). Roemeense dialecten of Balkanromaanse talen vindt men in Bulgarije (200.000 Aroemeens), Griekenland (300.000 Aroemeens en Megleno-Roemeens) en in Kroatië (10.000 Istro-Roemeens). Hongarije heeft 10.000 Roemeenssprekenden in de grensregio en zo'n 100.000 in het zuiden van het land. In veel van deze landen wordt het Roemeens vaak niet als officiële taal erkend en of zijn de statistieken vervormd (cijfers 2012).
Cijfers over arbeidsmigranten die ver van huis de Roemeense taal spreken, de Roemeense diaspora, gaan richting 4 miljoen maar zijn niet volledig. Volgens de volkstelling van 2011 was sprake van 727.000 Roemenen die langer dan twee jaar in het buitenland werken. De onderzoekers gaven zelf al aan dat het aantal niet-geregistreerden vele malen groter was. De minister van Buitenlandse Zaken Adrian Cioroianu zei in 2007 dat 10% van de Roemeense bevolking zich in het buitenland bevond. In 2008 zonden 2,8 miljoen Roemenen regelmatig geld naar hun land. Cijfers van de OESO laten zien dat in 2015/16 3,6 miljoen Roemenen in OESO landen en 10% daarbuiten verbleven. Daarmee vormden zij de 5e grootste groep migranten ter wereld.
Het Balkanromaans ten noorden van de Donau heet ook wel Daco-Romaans. Het omvat verschillende dialecten, waarbij het Moldavisch (dat aan weerszijden van de Proet wordt gesproken) door de Moldavische autoriteiten wordt opgevat als afzonderlijke taal. Vanuit taalkundig oogpunt is het echter niet meer dan een taalvariant.
Land (geografie)
-
Moldavië
De Republiek Moldavië (Roemeens: Republica Moldova) is een republiek in Oost-Europa, grotendeels gelegen tussen de rivieren Proet en Dnjestr (Nistru). Het land wordt in het westen begrensd door Roemenië en in het noorden, oosten en zuiden door Oekraïne. De hoofdstad is Chisinau (Roemeens: Chișinău; Russisch: Кишинёв, Kisjinjov). Moldavië behoorde tot 1991 tot de Sovjet-Unie.
Per hoofd van de bevolking heeft Moldavië het laagste inkomen van heel Europa en daarnaast heeft het de laagste 'Human Development Index' op het continent. Moldavië is ook het minst bezochte land in Europa door toeristen met slechts 174.000 jaarlijks geregistreerde bezoekers uit het buitenland (2019). -
Roemenië
Roemenië (Roemeens: România; [romɨˈnia]) is een republiek in Zuidoost-Europa grenzend aan de Zwarte Zee, Bulgarije, Servië, Oekraïne, Hongarije en Moldavië. Op die laatste twee na is het Romaanse Roemenië omringd door Slavische landen. Het land kent veel culturen, talen en religies die onderling beïnvloed zijn. Het landklimaat (koude winters en warme zomers) en de bergketen de Karpaten zorgen voor diverse landschappen met ongerepte natuur, oerbossen en vlaktes. Aan de Zwarte Zee zijn er brede zandstranden en een rivierdelta.
Op een grondgebied van heeft Roemenië inwoners. De hoofdstad Boekarest - in het interbellum Klein Parijs genoemd - is dé stad van Roemenië en een toeristische attractie. Tijdens het Sovjetregime nam Roemenië een aparte plaats in in het Oostblok en genoot het een relatief onafhankelijke buitenlandse politiek.