Tahitiaans

Tahitiaans
Tahitiaans (Reo Tahiti) is een van de twee officiële talen die gesproken worden in Frans-Polynesië, waarvan Tahiti het bekendste eiland is. De andere officiële taal van Frans-Polynesië is Frans. Het Tahitiaans is nauw verwant aan het Rarotongaans, het Maori en het Hawaïaans.

Het Tahitiaans wordt vooral gesproken op de Genootschapseilanden, waar Tahiti deel van uitmaakt, op de Australeilanden en de Tuamotueilanden. Ook elders in Oceanië, tot Nieuw-Zeeland toe, wordt de taal gebruikt. Voor de meeste sprekers van de taal is het tegenwoordig hun tweede taal; Frans is gewoonlijk hun moedertaal. De taal functioneert vooral als handelstaal. Gedrukte of elektronische uitgaven in het Tahitiaans zijn zeldzaam. Tot in de 19e eeuw, dienovereenkomstig met andere Polynesische talen, werd de Tahitiaanse taal niet getranscribeerd, zo kende de taal alleen mondelinge overlevering.

Tahitiaans wordt algemeen gebruikt als lingua franca in Frans-Polynesië en telt in totaal ongeveer 125.000 sprekers.

Of een taal met uitsterven bedreigd wordt, hangt minder af van het aantal sprekers dan van de mechanismen die sprekers ertoe drijven hun kinderen in een andere, dominante taal op te voeden. Tahiti werd een Franse kolonie in 1884 en een overzees gebied in 1946. Hoewel er maar 15.000 moedertaalgebruikers van het Frans op het eiland wonen, was dat lange tijd de enige toegelaten taal voor het onderwijs en de administratie. Alleen in de godsdienst is het Tahitiaans doorheen de koloniale periode de dominante taal gebleven. Thans (2006) is Tahitiaans een keuzevak op school en er bestaan enkele immersiescholen. Aan de universiteit worden de meeste cursussen in het Tahitiaans gedoceerd. De twee televisiezenders RFO en TNTV zijn vooral franstalig met enkele Tahitiaanse programma's. De presidenten Gaston Flosse en vooral Oscar Temaru streefden naar een algemener gebruik van het Tahitiaans in de administratie en andere gebieden.

Land (geografie)
  • Frans-Polynesië
    Frans-Polynesië (Tahitiaans: Porinetia Farani, Frans: Polynésie française) is een Franse overzeese gemeenschap in de zuidelijke Grote Oceaan. Geografisch en cultureel maakt het deel uit van Polynesië en bestaat uit 118 eilanden waarvan 67 bewoond. De eilanden hebben een totale landoppervlakte van 4.167 km², verspreid over 2.500.000 km² oceaan. Het bevolkingsaantal bedraagt. De hoofdstad is Papeete, gelegen op Tahiti.

    Van 1946 tot 2003 was Frans-Polynesië een overzees territorium (territoire d'outre-mer, TOM). In 2003 en 2004 was het korte tijd een overzees collectief. Sinds 2004 is het een overzees "land", wat het een relatief grote zeggenschap geeft. Wel staan het leger, de politie en het hoger onderwijs onder controle van de regering in Parijs.