Taal - Turks

Turks (Türkçe) is een van de Turkse talen en de officiële taal in Turkije. Het Turks is ook een van de officiële talen van Cyprus en enkele gemeenten van Noord-Macedonië. Buiten Turkije wordt de taal gesproken door Turkse minderheden in landen van de Balkan en de Kaukasus zoals Irak, Griekenland, Bulgarije, Kosovo, Bosnië en Herzegovina, Syrië, Roemenië, Moldavië en Azerbeidzjan. Turks wordt tevens gesproken door zeer veel immigranten in andere landen, zoals Nederland, België en Duitsland. Het is een agglutinerende taal met klinkerharmonie. Zeer vaak wordt het Turks als voorbeeld genoemd als men het heeft over agglutinerende talen. Door afstammelingen van Turkse emigranten (van het Ottomaanse Rijk) in het Midden-Oosten, de Turkomannen, in Irak, Irak en Syrië worden Turkse dialecten gesproken.

Het Turks maakt deel uit van de familie van Turkse talen, die ook gesproken worden in een groot deel van Centraal-Azië, en die een zo grote onderlinge verwantschap hebben, dat ze grotendeels onderling verstaanbaar zijn. De Turkse talen worden op hun beurt gerekend tot de Altaïsche talen, die hogerop zouden samenkomen met de Oeraalse talen. Dit laatste is niet onomstreden, maar wordt verdedigd door sommige academici, zoals de Oostenrijkse taalkundige dr. Phil. Hermann F. Kvergić.

Het Turks wordt geschreven met het - enigszins aangepaste - Latijnse alfabet. Zo zijn onder andere de letters x, q en w niet opgenomen in het alfabet, terwijl er wel andere, extra letters zijn toegevoegd, zoals ç, ğ, ı, ö, ş en ü. Met zijn aanpassingen noemt men dit het Türk alfabesi (Turks alfabet). Dit werd in 1928 in het kader van de Kemalistische hervormingen in Turkije ingevoerd. Tot dan werd het, eveneens enigszins aangepaste, Arabische alfabet gebruikt. In dat alfabet geschreven noemt men de taal meestal Osmaans (Turks: Osmanlıca).

Hoewel het eigenlijk dezelfde taal betreft, gaan de verschillen tussen het hedendaagse Turks en het Osmaans verder dan alleen het schrift. Het Osmaans is namelijk doorspekt met zeer veel Arabische en Perzische leenwoorden en door taalzuivering heeft men die invloed in het hedendaagse Turks drastisch gereduceerd. Hierdoor is er een groot verschil in woordenschat ontstaan. Terwijl het Osmaans als elitetaal voor de edelen, de geestelijkheid en de rijken voor het volk onverstaanbaar was, werd het puristische Öztürkçe, dat als reactie in opdracht van Kemal Atatürk werd ontworpen, ook door maar weinigen begrepen. Na een aantal zeer controversiële taalhervormingen, die niet zelden gepaard gingen met een (gewelddadige) regimewisseling, is de huidige Turkse schrijftaal ontstaan, die heel redelijk bij de spreektaal aansluit.

In de tabel hieronder staan enkele uitdrukkingen in het Turks met hun Nederlandse equivalent.

Dit is de uitspraak van enkele letters uit het Turkse alfabet.

Turkije

Turkije, officieel de Republiek Turkije, is een presidentiële republiek gelegen in Zuidwest-Azië en Zuidoost-Europa. De hoofdstad en regeringszetel van het land is Ankara.

Als staat ligt Turkije voor het overgrote deel in Azië. Ook de hoofdstad Ankara ligt in het Aziatische gedeelte van het land. Een kleine hoeveelheid land ligt geografisch in Europa: het oudste en westelijke deel van de grootste stad, Istanboel, en het gebied ten westen daarvan liggen in Europa, wat overeenkomt met 3% van het Turkse land. Het Aziatische (Anatolië) en Europese deel (Oost-Thracië) worden van elkaar gescheiden door de Dardanellen, de Zee van Marmara en de Bosporus, die gezamenlijk de Middellandse Zee met de Zwarte Zee verbinden: die 97% van Turkije ligt in West-Azië. Het land wordt om politieke en geschiedkundige redenen soms tot Europa, maar vanwege culturele en religieuze redenen vaker tot Azië gerekend. Het grenst aan Bulgarije, Griekenland, Georgië, Armenië, Azerbeidzjan, Iran, Irak en Syrië. Turkije heeft in totaal 6530 km kustlijn.

Bulgarije

Bulgarije (Bulgaars: България, Balgarija), officieel de Republiek Bulgarije (Bulgaars: Република България, Repoeblika Balgarija), is een land in Zuidoost-Europa, gelegen in het oosten van het Balkanschiereiland en ten zuiden van de rivier de Donau.

Het land heeft een bevolking van en een oppervlakte van. Sofia is de hoofdstad en met ruim 1 miljoen inwoners de grootste stad van het land. Andere belangrijke steden zijn Varna en Boergas (de belangrijkste havens van Bulgarije aan de Zwarte Zee), Plovdiv en Roese.

Cyprus

De Republiek Cyprus (Grieks: Κυπριακή Δημοκρατία, Kypriakí Dimokratía; Turks: Kıbrıs Cumhuriyeti) is gelegen op het gelijknamige eiland Cyprus in het oosten van de Middellandse Zee, ca. 70 km ten zuiden van Turkije en 105 km ten westen van Syrië. Cyprus behoort geografisch gezien tot Azië, maar om politieke en culturele redenen wordt het ook tot Europa gerekend. Cyprus is sinds 2004 lid van de Europese Unie.

In 1974 werd het noordelijk deel van het eiland bezet door Turkije, sinds 1983 noemt dit deel zich de Turkse Republiek Noord-Cyprus. Het eiland is daarmee bestuurlijk in tweeën gedeeld. Noord-Cyprus wordt alleen door Turkije erkend.

Macedonië

De Republiek Macedonië (Macedonisch Slavisch: Република Македонија, ) (Albanees: Republika e Maqedonisë) is een land gelegen in het midden van de Balkan in Zuidoost-Europa. Het is een van de opvolgerstaten van de voormalige Socialistische Federale Republiek Joegoslavië, waarvan het zich onafhankelijk verklaarde in 1991. Het werd lid van de Verenigde Naties in 1993, maar als gevolg van een geschil met Griekenland over zijn naam, werd het enkel toegelaten onder de voorlopige verwijzing voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië (Macedonisch Slavisch: Поранешна Југословенска Република Македонија, Poranešna Jugoslovenska Republika Makedonija), afgekort Fyrom (van het Engelse FYROM of Former Yugoslav Republic of Macedonia). Op 12 juni 2018 bereikten de regeringen van Macedonië en Griekenland een voorlopig akkoord dat erin moet resulteren dat het land de naam Republiek van Noord-Macedonie (Република Северна Македонија) krijgt.

De Republiek Macedonië is een binnenstaat die wordt begrensd door Kosovo in het noordwesten, Servië in het noorden, Bulgarije in het oosten, Griekenland in het zuiden en Albanië in het westen. De hoofdstad van het land is Skopje, met een kleine 670.000 inwoners in 2006. Andere grotere steden zijn respectievelijk Kumanovo, Bitola, Tetovo, Gostivar, Prilep, Struga, Ohrid, Veles, Strumica en Štip. Het land heeft meer dan vijftig meren en zestien bergen hoger dan 2000 meter.

Moldavië

De Republiek Moldavië (Roemeens: Republica Moldova) is een republiek in Oost-Europa, grotendeels gelegen tussen de rivieren Proet en Dnjestr (Nistru). Het land wordt in het westen en het zuiden begrensd door Roemenië en in het noorden en het oosten door Oekraïne. De hoofdstad is Chisinau (Roemeens: Chișinău; Russisch: Кишинёв, Kisjinjov). Het land geldt als een van de armste landen in Europa. Moldavië behoorde tot 1991 tot de Sovjet-Unie.

Het grondgebied van het land komt geheel overeen met dat van de voormalige Sovjetrepubliek Moldavië. Gedeeltelijk komt het huidige Moldavië overeen met dat van het historische Bessarabië, dat tot de Tweede Wereldoorlog Roemeens was. Alleen de meest zuidelijke (de Boedzjak) en meest noordelijke delen van Bessarabië behoren nu tot Oekraïne.