Mapa - Chiwa (Xiva)

Chiwa (uzb. Xiva) – miasto nad rzeką Amu-darią w wilajecie chorezmijskim Uzbekistanu w Azji Środkowej, ok. 51 tys. mieszkańców (2004) i ok. 90 tys. w 2017 roku. Położone jest 35 km od stolicy regionu Urgenchu i ledwo 5 km od granicy z Turkmenistanem.

Chiwa była jednym z głównych ośrodków handlowych w VI-VII w. w regionie Azji Środkowej. W XVI w. miasto zostało stolicą Chanatu Chiwańskiego, a od 1873 znajdowało się pod władzą Rosji.

Astronom, historyk i erudyta, Biruni (973–1048 n.e.) urodził się w Chiwie lub w pobliskim mieście Beruniy. Miasto jest dawną stolicą Chorezmu, Chanatu Chiwy i Chorezmijskiej Ludowej Republiki Radzieckiej. Pierwsze pisane wzmianki o mieście pojawiają się w dziesięciowiecznych relacjach muzułmańskich podróżników. W tamtych czasach mieszkała tu ludność powiązana z Persami, zdominowana w X wieku przez ludy tureckojęzyczne. Uważa się, że z tego okresu pochodzą fundamenty murów obronnych otaczających Chiwę. Ze względu dużą koncentrację historycznych budowli na niewielkim obszarze Chiwę często określa się mianem miasta-muzeum. Chiwa, obok Samarkandy czy Buchary, była traktowana jako miasto będące jednym z głównych muzułmańskich ośrodków religijnych regionu Azji Środkowej.

Według legendy, miasto zostało założone przez jednego z synów Noego – Sema, który po potopie miał obudzić się na pustyni, po otrzymaniu wizji we śnie, w której to pochodnie wyznaczały granice przyszłego miasta. Syn Noego miał także odkryć studnię, którą do dziś można oglądać w północno-zachodniej części starego miasta – Iczan Kala.