Country
Gwinea Równikowa
Gwinea Równikowa (hiszp. Guinea Ecuatorial; fr. Guinée Équatoriale; port. Guiné Equatorial); oficjalna nazwa państwa to Republika Gwinei Równikowej (hiszp. República de Guinea Ecuatorial; fr. République de Guinée Équatoriale; port. República da Guiné Equatorial) – państwo położone w centralnej Afryce. Jest to jedno z najmniejszych państw tego kontynentu oraz jedyne, gdzie językiem urzędowym jest hiszpański. W czasach kolonialnych występowało pod nazwą Gwinea Hiszpańska. Graniczy od północy z Kamerunem oraz od południa i wschodu z Gabonem. Wybrzeża państwa oblewają wody Zatoki Gwinejskiej będącej częścią Oceanu Atlantyckiego. Wody terytorialne od zachodu dzieli z Wyspami Świętego Tomasza i Książęcą oddalonymi od niej o ok. 230 km. Terytorium Gwinei Równikowej składa się jakby z dwóch części: kontynentalnej i wyspiarskiej. Kontynentalna część państwa, zwana Rio Muni lub Mbini, leży na półkuli północnej, a należąca doń wyspa Pagalu na południowej .Od tysięcy lat teren obecnego państwa zamieszkiwali tubylcy. Kontynentalną część państwa zamieszkiwali Fangowie, zaś na wyspie Bioko osiadł lud Bubi. Pod koniec XV w. nastąpiła ekspansja kolonialna. Terytorium Gwinei Równikowej odkryli Portugalczycy i oni początkowo nim władali. Po wejściu w życie postanowień traktatu z El Pardo stał się on kolonią hiszpańską. Pod koniec XIX w. rosła liczba buntów lokalnej ludności, ale i też Hiszpanie silniej zaciskali swoje więzy kolonialne z Gwineą Hiszpańską. Zakładali plantacje kakaowca i kawy. Gwinea Równikowa odzyskała niepodległość w 1968 r. Lata wolności wypełnione zostały licznymi, często krwawymi dyktaturami. Gwinea Równikowa to państwo rozwijające się. Dochody czerpie głównie z rolnictwa, wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego oraz przemysłu drzewnego. To także kraj wielokulturowy o czym mogą świadczyć trzy języki urzędowe oraz wiele plemiennych. Jednak należy on do niechlubnej grupy państw łamiących prawa człowieka, a główną osobą za to odpowiedzialną można uznać rządzącego od 36 lat prezydenta Teodoro Obiang Nguema Mbasogo.
Obecną nazwę, Gwinea Równikowa, nadano po odzyskaniu niepodległości w 1963 r. Przyjęto ją ze względu na położenie kraju nad Zatoką Gwinejską (przebiega przez nią równik) oraz niewielkie oddalenie od równika.
Katar
Katar (arab. قطر (wym.
[ˈqɑtˤɑr]) – trl. Qaţar, trb. Katar), Państwo Katar (arab. دولة قطر – trl. Dawlat Qaţar, trb. Daulat Katar) – państwo położone we wschodniej części Półwyspu Arabskiego (na półwyspie Katar) nad Zatoką Perską.
Gibraltar
Gibraltar (zniekształcone arab. جبل طارق – Dżabal Tarik, „góra Tarika”) – brytyjskie terytorium zamorskie na południowym wybrzeżu Półwyspu Iberyjskiego, u wyjścia Morza Śródziemnego na Ocean Atlantycki; zajmuje powierzchnię 6,55 km², od północy graniczy z hiszpańską prowincją Kadyks. Charakterystycznym obiektem górującym nad terytorium jest Skała Gibraltarska. W przeszłości ważna baza Royal Navy, obecnie gospodarka terytorium bazuje głównie na turystyce, handlu, usługach finansowych, sektorze żeglugi morskiej oraz podatku od zakładów bukmacherskich.
Gibraltar jest przedmiotem sporu terytorialnego pomiędzy Wielką Brytanią i Hiszpanią. Spór ten zaostrzył się po decyzji Wielkiej Brytanii o wyjściu z UE.
Hiszpania
Hiszpania, Królestwo Hiszpanii (hiszp. España) – państwo w zachodniej części Europy Południowej, położone głównie na Półwyspie Iberyjskim, obejmujące także Baleary na Morzu Śródziemnym, Wyspy Kanaryjskie na Oceanie Atlantyckim, mniejsze wysepki oraz tereny w północnej Afryce.
Składa się z 17 regionów autonomicznych i dwóch miast autonomicznych. Stolicą i największym miastem jest Madryt, duże znaczenie ma również Barcelona. Państwo ma powierzchnię 505 944 km², będąc czwartym co do wielkości państwem w Europie, po Rosji, Ukrainie i Francji. Ludność oscyluje na poziomie 50 mln. Dominuje w nim klimat subtropikalny. Na zachodzie Hiszpania graniczy z Portugalią, na południu z należącym do Wielkiej Brytanii Gibraltarem, oraz przez Ceutę i Melillę z Marokiem. Na północnym wschodzie, przez Pireneje, kraj graniczy z Francją i Andorą.
Aruba
Aruba – terytorium zależne Holandii (de iure autonomiczny kraj wchodzący w skład Królestwa Niderlandów) i jedna z wysp wulkanicznego archipelagu Małych Antyli, zamykającego od wschodu Morze Karaibskie. Aruba ma powierzchnię prawie 179 km² i zamieszkiwana jest przez 109,2 tys. osób (2013), głównie pochodzenia hiszpańskiego, holenderskiego i afrykańskiego.
Mieszkańcy używają języka niderlandzkiego oraz lokalnej mieszanki kilku języków zwanej papiamento. W użyciu jest także język hiszpański.
Belize
Belize – państwo w Ameryce Środkowej leżące na półwyspie Jukatan, nad Morzem Karaibskim, od północy graniczące z Meksykiem (długość granicy 250 km), a na zachodzie z Gwatemalą (266 km).
W Belize znajduje się trochę bogactw mineralnych, takich jak dolomity, baryt, boksyty, kasyteryt i złoto, ale większości z nich się nie wydobywa. W 1990 roku eksploatowano jedynie dolomity, częściowo jako kruszywo łamane do budowy dróg, a częściowo na eksport.
Dominikana
Dominikana, oficjalna nazwa: Republika Dominikańska – drugie co do wielkości (po Kubie) państwo na Morzu Karaibskim. Zajmuje około 2/3 powierzchni wyspy Haiti, dzieląc ją z położonym po stronie zachodniej państwem Haiti.
* Większe miasta: Santo Domingo, Santiago de los Caballeros, La Romana, San Pedro de Macorís
Gwatemala
Gwatemala (República de Guatemala) – państwo w Ameryce Środkowej, położone nad Oceanem Atlantyckim i Oceanem Spokojnym. Graniczy z Salwadorem (203 km), Hondurasem (256 km), Meksykiem (962 km), Belize (266 km) – łączna długość granic wynosi 1687 km, ponadto 400 km wybrzeża morskiego.
Gwatemalczycy to stosunkowo młodzi ludzie (40% ludności ma poniżej lat 14). Potomkowie Europejczyków oraz Latynosi stanowią tu tylko 59,4%, reszta to natomiast w większości Majowie. Większość mieszkańców to katolicy, protestanci i inni chrześcijanie. Spora grupa ludzi wyznaje wierzenia Majów.
Honduras
Honduras (Honduras, Republika Hondurasu; República de Honduras) – państwo w Ameryce Północnej, pomiędzy Morzem Karaibskim a Oceanem Spokojnym (Fonseca (zatoka)), o łącznej długości wybrzeża 820 km. Honduras graniczy na zachodzie z Gwatemalą (dł. granicy 256 km), na południowym wschodzie z Nikaraguą (922 km) i na południowym zachodzie z Salwadorem (342 km). Do Hondurasu należą również przybrzeżne wyspy, z których największe to Wyspy Bahia (Islas de la Bahia). Od 1972 roku do Hondurasu należą Islas Santanilla.
Honduras, podobnie jak inne kraje Ameryki Środkowej, to kraj wyżynno-górzysty. Tereny górzyste zajmują prawie 4/5 powierzchni kraju i ciągną się od wybrzeża Zatoki Honduraskiej nad Morzem Karaibskim po zatokę Fonseca nad Pacyfikiem. Wąski pas równin u wybrzeża Pacyfiku ma zaledwie 70 km długości. Wewnątrz kraju ciągnie się kilka pasm górskich pochodzenia wulkanicznego, z których najwyższy jest położony w zachodniej części grzbiet ze szczytem Cerro Las Minas (2890 m n.p.m.).
Kostaryka
Kostaryka (Costa Rica, hiszp. dosł. ‘bogate wybrzeże’, Republika Kostaryki – República de Costa Rica) – państwo w Ameryce Północnej nad Morzem Karaibskim i Oceanem Spokojnym. Graniczy od północy z Nikaraguą na odcinku 309 km i od południa z Panamą – 330 km. Łączna długość wybrzeża karaibskiego i pacyficznego wynosi 1290 km.
W okresie przedkolumbijskim, między 750 a 1500, na obszarze dzisiejszej Kostaryki rozwijały się kultury indiańskie. W 1502 do wybrzeża Kostaryki dotarł Krzysztof Kolumb, który spodziewał się tu odkryć legendarną krainę złota; nazwał to wybrzeże Costa Rica, czyli „bogate wybrzeże”. Obszar ten podbił w imieniu Hiszpanii Juan Vasquez de Coronado w latach 1561–1565. Założył on pierwszą stolicę Kostaryki Cartago. Już w czasie podboju de Coronado miejscowi Indianie występowali zbrojnie przeciwko Hiszpanom. Kolejne bunty w latach 1673 i 1709 spotkały się z ostrą reakcją kolonizatorów i doprowadziły do niemal całkowitej eksterminacji Indian. Kostaryka proklamowała niepodległość w 1821 i wraz z sąsiednimi republikami weszła w skład Stanów Zjednoczonych Ameryki Środkowej (lub inaczej: Zjednoczonych Prowincji Ameryki Środkowej). Od 1839 jest niezależną republiką. W 1871 przyjęta została konstytucja Kostaryki, która była później kilkakrotnie poprawiana. Pod koniec XIX wieku rząd wprowadził reformy liberalne w dziedzinie prawodawstwa i edukacji. Na początku XX wieku doszło do ustabilizowania sytuacji politycznej kraju. Po I wojnie światowej doszło do kryzysu gospodarczego, który zapoczątkował kilkuletni okres konfliktu. W latach 20. rywalizowały ze sobą organizacje katolickie, socjalistyczne, populistyczne i komunistyczne. W latach 30. sytuację w kraju pogorszył wybuch światowego kryzysu gospodarczego. Od lat 30. na znaczeniu zyskały środowiska komunistyczne, które rywalizowały z oligarchami ziemskimi i przemysłowymi. W 1940 roku prezydenturę objął Rafael Ángel Calderón Guardia z Partii Narodowo-Republikańskiej. Za jego prezydentury (1940-1944) przeprowadzono reformy społeczne i gospodarcze. Wprowadzono wówczas ograniczoną reformę rolną i system ubezpieczeń socjalnych. Politykę tę kontynuował sojusznik Guardii, Teodoro Picado Michalski, który objął rządy w 1944 roku. Polityk polskiego pochodzenia wygrał wybory z ramienia liberalnej partii Bloque de la Victoria. W 1946 stworzył Narodowy Instytut Geograficzny Kostaryki oraz niezawisły Trybunał Wyborczy. W dalszym ciągu współpracował ze swym poprzednikiem Rafaelem Ángelem Calderónem Guardią, będąc jego poplecznikiem. Sam zmagał się z ostrymi konfliktami politycznymi, które w owym czasie wstrząsały Kostaryką. Przetrwał kilka prób zamachu stanu. W końcu uzyskał poparcie partii komunistycznej, z którą w 1948 postanowił podjąć próbę przedłużenia swojej kadencji: w 1948 wybory prezydenckie wygrał Otilio Ulate Blanco, a wybory parlamentarne prokomunistyczne ugrupowanie Vanguardia, co wywołało niepokoje w armii. Guardia nakazał Picado Michalskiemu unieważnienie wyborów prezydenckich i pozostanie przy władzy, przez co w kraju wybuchła wojna domowa. Z siłami rządowymi i oddziałami komunistycznymi ścierała się Armia Wyzwolenia Narodowego. W wyniku wojny domowej prezydent Teodor Picado Michalski udał się na emigrację.
Kuba
Kuba, Republika Kuby (hiszp.
República de Cuba) – wyspiarskie państwo unitarne w Ameryce Północnej, położone na Morzu Karaibskim, w archipelagu Wielkich Antyli.
Meksyk
Meksyk (hiszp. México, nah. Mēxihco), oficjalnie Meksykańskie Stany Zjednoczone (hiszp. Estados Unidos Mexicanos) – państwo w Ameryce Północnej. Sąsiaduje ze Stanami Zjednoczonymi (na północy), z Oceanem Spokojnym (na zachodzie i południu), Zatoką Meksykańską i Morzem Karaibskim (na wschodzie) oraz z Gwatemalą i Belize (na południu i południowym wschodzie).
Meksyk zajmuje powierzchnię prawie 2 mln km², co daje mu pod tym względem 14. miejsce na świecie. Z prawie 117 mln mieszkańców jest 11. krajem pod względem liczby ludności. Meksyk jest federacją 31 stanów i Dystryktu Federalnego, w którego skład wchodzi stolica – miasto Meksyk – jedno z najgęściej zaludnionych miast na świecie.
Nikaragua
Nikaragua (Nicaragua, Republika Nikaragui – República de Nicaragua) – państwo w Ameryce Środkowej, położone między Hondurasem na północy, a Kostaryką na południu. Na zachodzie na długości 320 km oblewają ją wody Oceanu Spokojnego, a na wschodzie na długości 480 km – wody Morza Karaibskiego.
Wschodnie wybrzeże Nikaragui ma charakter wybrzeża lagunowego. Nadmorska nizina, miejscami zabagniona, nosi nazwę Wybrzeża Moskitów. Dalej ku zachodowi ciągnie się wyżyna, którą przecina kilka pasm górskich. Najwyższe z nich, Cordillera Isabelia ze szczytem Mogotón, osiąga wysokość 2438 m n.p.m. Krawędź tej wyżyny, równoległa do wybrzeża pacyficznego, stanowi północno-wschodnią ścianę rowu tektonicznego. W jego zagłębieniu znajdują się dwa wielkie jeziora – Nikaragua i Managua. Za rowem tektonicznym, wzdłuż wybrzeża, ciągnie się rząd 40 wulkanów, z których najwyższy jest El Viejo – 1780 m n.p.m. Najbardziej znanym wulkanem jest Momotombo (1258 m n.p.m.) nad jeziorem Managua, który uznawany jest za symbol Nikaragui. Innym interesującym wulkanem jest Concepción (1258 m n.p.m.), który wznosi się na wyspie Ometepe na środku jeziora Nikaragua.
Panama
Panama, Republika Panamy (hiszp. Panamá, República de Panamá) – państwo w Ameryce Środkowej, położone nad Morzem Karaibskim i Oceanem Spokojnym. Graniczy z Kolumbią (225 km) i Kostaryką (330 km) – łączna długość granic lądowych wynosi 555 km, ponadto 2490 km wybrzeża morskiego. Znana głównie z Kanału Panamskiego, dzięki któremu statki aby przepłynąć z zachodu na wschód Ameryki nie muszą opływać Ameryki Południowej i przechodzić przez Cieśninę Magellana.
Panama jest republiką, konstytucja została uchwalona w 1972 r., a znowelizowana w 1983 r. Głową państwa i szefem rządu jest prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję. Władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowe, 78-osobowe Zgromadzenie Ustawodawcze, wybierane w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję. Władzę wykonawczą sprawuje rząd powoływany przez prezydenta i przed nim odpowiedzialny. Od maja 2014 roku urząd prezydenta sprawuje Juan Carlos Varela, właściciel marki Abuelo.
Portoryko
Portoryko (hiszp. Puerto Rico – „bogaty port”) – terytorium zorganizowane nieinkorporowane Stanów Zjednoczonych o statusie wspólnoty (US Commonwealth), leżące na wyspie o tej samej nazwie (i kilku mniejszych wyspach) w Ameryce Środkowej, nad Oceanem Atlantyckim i Morzem Karaibskim.
Zdjęcie satelitarne wyspy
Salwador
Salwador, Republika Salwadoru (hiszp. El Salvador; República de El Salvador) – państwo w Ameryce Środkowej, leżące nad Oceanem Spokojnym ze stolicą San Salvador. Graniczy z Gwatemalą (203 km) i Hondurasem (342 km).
Salwador to najmniejszy pod względem powierzchni kraj międzymorza środkowoamerykańskiego, ale za to gęsto zaludniony. Na 1 km² przypada ponad 300 mieszkańców. Największe miasta Salwadoru to stolica San Salvador oraz Soyapango, Santa Ana, Mejicanos i San Miguel.
Stany Zjednoczone
Stany Zjednoczone, Stany Zjednoczone Ameryki – państwo federacyjne w Ameryce Północnej składające się z 50 stanów, graniczące z Kanadą od północy, Meksykiem od południa, Oceanem Spokojnym od zachodu, Oceanem Arktycznym od północnego zachodu i Oceanem Atlantyckim od wschodu.
Trzecie pod względem liczby ludności państwo (po Chinach i Indiach), a czwarte pod względem powierzchni (po Rosji, Kanadzie i Chinach). W jego skład wchodzą także pozastanowe wyspy na Pacyfiku (Baker, Guam, Howland, Jarvis, Johnston, Kingman, Mariany Północne, Midway, Palmyra, Samoa Amerykańskie, Wake) i na Atlantyku (Portoryko – największa z nich, formalnie państwo stowarzyszone ze Stanami Zjednoczonymi – Wyspy Dziewicze, Navassa). Terytorium de facto należącym do tego państwa jest również baza wojskowa Guantanamo (na Kubie).
Trynidad i Tobago
Trynidad i Tobago (ang. Trinidad and Tobago) – wyspiarskie państwo Ameryki Południowej w archipelagu Małych Antyli. Obejmuje dwie główne wyspy Trynidad i Tobago oraz szereg mniejszych.
Argentyna
Argentyna (hiszp. Argentina, ), oficjalnie Republika Argentyńska (hiszp. República Argentina, wym. ) – państwo w Ameryce Południowej, nad południowym Atlantykiem. Graniczy z Chile na zachodzie, Boliwią i Paragwajem na północy, Brazylią i Urugwajem na północnym wschodzie. Argentyna rości pretensje do archipelagu Falklandów oraz części Antarktydy. Nazwa „Argentyna” pochodzi od łacińskiego argentum (srebro, plata po hiszpańsku) jest związana z legendą o górach pełnych srebra która była powszechna pośród pierwszych europejskich odkrywców Niziny La Platy.
Argentyna zajmuje jedno z najwyższych miejsc w rankingach Wskaźnika rozwoju społecznego, PKB per capita i jakości życia pośród krajów Ameryki Łacińskiej. Według statystyk Banku Światowego argentyński Produkt Krajowy Brutto zajmuje 21 miejsce na świecie a według Międzynarodowego Funduszu Walutowego biorąc pod uwagę parytet siły nabywczej argentyńska ekonomia zajmuje 25 miejsce na świecie. Argentyna jest członkiem – założycielem Unii Narodów Południowoamerykańskich oraz Mercosur, a także członkiem Organizacji Państw Iberoamerykańskich, Banku Światowego, Światowej Organizacji Handlu. Oprócz tego jest również jednym z trzech krajów Ameryki Łacińskiej wchodzących w skład grupy G20. Według analityków kraj ten zaklasyfikowany jest do rynków wschodzących, ze względu na wielkość, wysoki wzrost gospodarczy, poziom bezpośrednich inwestycji zagranicznych czy eksport w całości wytworzonych usług i towarów. Jest uznawana jako lokalne mocarstwo z bardzo wysokim wskaźnikiem rozwoju społecznego.
Boliwia
Boliwia, oficjalnie Wielonarodowe Państwo Boliwia – państwo śródlądowe w środkowo-zachodniej części Ameryki Południowej, graniczy z Brazylią na północy i wschodzie, Paragwajem i Argentyną na południu oraz z Chile i Peru na zachodzie.
Na nizinach Boliwii panuje klimat podrównikowy z roczną sumą opadów wahającą się w granicach od 2000 do 3000 mm; na przedgórzu klimat kontynentalny wilgotny (opady 1500–2000 mm), a w Andach kontynentalny suchy z sumą opadów do 600 mm.
Brazylia
Brazylia, oficjalnie Federacyjna Republika Brazylii (port.
República Federativa do Brasil, ) – jedno z największych państw świata, obejmujące połowę Ameryki Południowej.
Chile
Chile (hiszp. Chile, ), oficjalnie Republika Chile (hiszp. República de Chile, wym. , ) – państwo w Ameryce Południowej, ciągnące się długim pasem na zachodnim wybrzeżu kontynentu nad Oceanem Spokojnym. Stolicą Chile jest Santiago. Graniczy z Peru, Boliwią i Argentyną. Do Chile należą liczne wyspy przybrzeżne i wyspy na otwartym oceanie (w sumie ok. 3 tys.): Juan Fernández, Wyspa Wielkanocna (jedna z najbardziej oddalonych od innych wysp i lądów zamieszkana wyspa na świecie), Sala y Gómez, San Ambrosio, San Félix, Chiloé, Campana, Santa Inés, Chonos.
Region północny (od granicy z Peru do 31°S) charakteryzuje klimat zwrotnikowy wybitnie suchy. Zaznacza się tu wyraźny wpływ zimnego Prądu Peruwiańskiego. Na Pustyni Atakama są miejsca, gdzie deszcz nie spadł od ponad 400 lat. Jedynym źródłem wody są tam mgły i rosy.
Ekwador
Ekwador (Republika Ekwadoru; ) – państwo w Ameryce Południowej położone nad Oceanem Spokojnym, jedno z czterech powstałych w wyniku rozpadu Wielkiej Kolumbii w 1830 r. Sąsiaduje od północy z Kolumbią, a od południa z Peru. W skład Ekwadoru wchodzą także położone na Oceanie Spokojnym Wyspy Galapagos – są jego największą atrakcją turystyczną. Nazwa kraju pochodzi od hiszpańskiego słowa oznaczającego równik.
Kolumbia
Kolumbia, Republika Kolumbii (hiszp. Colombia, República de Colombia) – państwo w północno-zachodniej części Ameryki Południowej leżące nad Morzem Karaibskim i Oceanem Spokojnym.
Mapa topograficzna terytorium kolumbijskiego
Paragwaj
Paragwaj, Republika Paragwaju (hiszp. Paraguay, República del Paraguay, guarani Paraguái, Tetã Paraguái) – państwo śródlądowe położone w Ameryce Południowej.
Paragwaj „rzeka plemienia Paraguà”, nazwa ta występuje w hiszpańskich źródłach XVI w. w postaci Paraguay, w czym można by wyróżnić gua „pieczara”, hy „woda”.
Peru
Peru (hiszp. Perú), oficjalnie Republika Peru (hiszp.
República del Perú) – państwo w zachodniej części Ameryki Południowej, nad Oceanem Spokojnym.
Urugwaj
Urugwaj (Uruguay, Wschodnia Republika Urugwaju – República Oriental del Uruguay) – państwo w Ameryce Południowej, nad Atlantykiem, graniczące z Argentyną od zachodu i Brazylią od północy. Stolicą państwa jest Montevideo, port atlantycki u ujścia La Platy. Po drugiej stronie tego estuarium leży stolica Argentyny – Buenos Aires. Dawniej Urugwaj stanowił część Wicekrólestwa La Platy i nosił nazwę Banda Oriental (Brzeg Wschodni).
Wenezuela
Wenezuela (hiszp. Venezuela, ), oficjalnie Boliwariańska Republika Wenezueli (hiszp. República Bolivariana de Venezuela) – państwo położone w północnej części Ameryki Południowej.
