แผนที่ - ไทเป (Taipei)

ไทเป หรือ ไถเป่ย์ เป็นเมืองหลวงของสาธารณรัฐจีนหรือประเทศไต้หวัน มีฐานะเป็นนครภายใต้การปกครองโดยตรงของรัฐบาลกลาง ตั้งอยู่ทางตอนเหนือของไต้หวัน อยู่ห่างจากเมืองท่าที่อยู่ทางเหนือ ซึ่งคือนครจีหลง ไปประมาณ 25 km อาณาเขตของนครไทเปถูกล้อมรอบด้วยนครซินเป่ย์ (นครไทเปใหม่) พื้นที่ส่วนใหญ่ของเมืองตั้งอยู่บนแอ่งไทเป ซึ่งเป็นก้นทะเลสาบโบราณ แอ่งไทเปล้อมรอบด้วยหุบเขาที่ค่อนข้างแคบของแม่น้ำจีหลงและแม่น้ำซินเตี้ยน ซึ่งรวมกันเป็นแม่น้ำตั้นฉุ่ยที่ไหลไปตามแนวพรมแดนด้านตะวันตกของเมือง

ไทเปมีประชากรประมาณ 2,646,204 คน (2019) เป็นศูนย์กลางของเขตมหานครไทเป–จีหลง ซึ่งประกอบกับเมืองข้างเคียง ได้แก่ นครซินเป่ย์ (นครไทเปใหม่) และนครจีหลง ประชากรรวมทั้งสิ้น 7,047,559 คน ซึ่งเป็นพื้นที่เมืองที่มีประชากรมากเป็นอันดับที่ 40 ในโลก โดยประมาณหนึ่งในสามของพลเมืองไต้หวันอาศัยอยู่ในเขตเมืองใหญ่ คำว่า "ไทเป" อาจหมายถึงเขตมหานครทั้งหมดหรือเฉพาะตัวเมืองก็ได้

ไทเปเป็นศูนย์กลางทางเศรษฐกิจ การเมือง การศึกษา และวัฒนธรรมของไต้หวัน นอกจากนี้ยังเป็นส่วนหนึ่งของเขตอุตสาหกรรมไฮเทคที่สำคัญอีกด้วย ไทเปมีสนามบินให้บริการสองแห่ง ได้แก่ ท่าอากาศยานไทเปซงชาน และท่าอากาศยานนานาชาติไต้หวันเถา-ยฺเหวียน ไทเปเป็นที่ตั้งของสถานที่สำคัญทางสถาปัตยกรรมและวัฒนธรรมต่าง ๆ เช่น ไทเป 101, หอรำลึกเจียงไคเช็ก, วัดต้าหลงตง เป่าอัน, วัดซิงเทียน, วัดหลงซาน, พิพิธภัณฑ์พระราชวังแห่งชาติ, อาคารทำเนียบประธานาธิบดี, ไทเปเกสต์เฮาส์, ย่านการค้าซีเหมินติง และตลาดกลางคืนอีกหลายแห่งที่ตั้งอยู่กระจัดกระจายไปทั่วเมือง และยังมีสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติ เช่น เมาคง, หยานหมิงชาน, และพุน้ำร้อน

ในรายงานข่าว คำว่า ไทเป มักทำหน้าที่เป็นคำเปรียบเทียบซึ่งหมายถึงรัฐบาลกลางของไต้หวัน ซึ่งคล้ายกับคำว่า ปักกิ่ง เมื่อกล่าวถึงรัฐบาลกลางบนจีนแผ่นดินใหญ่ เนื่องจากสถานะทางการเมืองที่ไม่ชัดเจนของไต้หวันในระดับสากล คำว่า จีนไทเป จึงมักถูกใช้เป็นคำพ้องความหมายในการเรียกไต้หวันทั้งประเทศ อย่างในกรณีเมื่อผู้แทนรัฐบาลของไต้หวันเข้าร่วมในองค์การระหว่างประเทศ หรือนักกีฬาของไต้หวันเข้าร่วมการแข่งขันกีฬาระดับนานาชาติ

การสะกดคำว่าไทเปในอักษรโรมัน Taipei และ Tʻai-pei ได้รับมาจากการถอดเป็นอักษรโรมันแบบเวด-ไจลส์ Tʻai²-pei³ ซึ่งในภาษาจีนหมายถึง ทิศเหนือของไต้หวัน ชื่อนี้ยังสามารถสะกดด้วยอักษรโรมันเป็น Táiběi ตามระบบฮั่นยฺหวี่พินอินและทงย่งพินอิน

จักรวรรดิญี่ปุ่นเข้ายึดครองไต้หวันในปี 1895 ภายใต้สนธิสัญญาชิโมโนเซกิหลังสงครามจีน–ญี่ปุ่นครั้งที่หนึ่ง ทำให้ไต้หวันกลายเป็นอาณานิคมของจักรวรรดิญี่ปุ่น โดยมี Taihoku [ไทโฮกุ] (เดิมเรียก Taipeh-fu [ไทเป-ฟุ]) เป็นเมืองหลวง

เมืองนี้ยังเป็นที่รู้จักในชื่อ Tai-pak [ไถปัก] (มาจากภาษาฮกเกี้ยนไต้หวัน) และ Taipeh