Harita - Kâbil Uluslararası Havalimanı (Hamid Karzai International Airport)

Kâbil Uluslararası Havalimanı (Peştuca: د کابل هوایی ډګر, Farsça: فرودگاه کابل, ) veya eski ismiyle Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı (2014-2021), Afganistan'ın başkenti Kabil'deki uluslararası havalimanıdır. Khwaja Rawash Havalimanı ve Kabil Havalimanı olarak da bilinir. Ticari hava trafiğinin yanı sıra, ISAF'ın görev süresinin bir parçası olarak aynı zamanda bir askerî havalimanı olarak diğer NATO ülkeleri ve ABD tarafından kullanılmaktaydı. Şehir merkezine üç kilometre uzaklıktadır ve deniz seviyesinden yaklaşık 1.800 m yükseklikte yer alır.

Afganistan'ın modernize olması sırasında Kabil Uluslararası Havalimanı 1960'ların başlarında inşa edilmiştir. 1979-1989 yılları arasında Afganistan'da 10 yıllık Afgan-Sovyet Savaşı sırasında havalimanı Kızıl Ordu tarafından tam kontrol altına alındı. Amerika Birleşik Devletleri ve müttefiklerinin Afganistan'ı 2001 yılında işgal edene kadar Sovyetlerin çekilmesiyle birlikte özel milis ve diğer rejimlere açık Sovyet destekli Afgan askeri kontrolünde kaldı.

İlk başta Kabil Havalimanı ABD Silahlı Kuvvetleri ve Uluslararası Güvenlik Yardım Gücü (ISAF) ve NATO liderliğindeki barış gücü için hizmette kaldı. 2002 yılı başında BM yaptırımlarının kaldırılmasından sonra nihayet sivil havayolları için kullanılmak üzere izin verildi. ABD ordusu ve ISAF, havalimanının askeri bölümünün güvenliğini sağlıyordu. Afgan Ulusal Polisi ve Afgan Ulusal Ordusu tarafından ise havaalanı çevresinde güvenlik kontrolü yapılmaktaydı.

Uzun yıllardır Ariana Afghan Airlines ve Kam Air'in üssü olmuştur. 2000'li yıllarda yeni bir dış hatlar terminali açıldı ve o sırada havaalanı çevresinde, Birleşik Devletler Silahlı Kuvvetleri ve NATO'nun Uluslararası Güvenlik Yardım Gücü (ISAF) ve daha sonra Kararlı Destek Misyonu tarafından kullanılan bir dizi askeri üs inşa edildi. Afganistan Hava Kuvvetleri'nin de orada bir üssü vardı, Afgan Ulusal Polisi yolcu terminallerinde güvenliği sağladı. Kabil'in Taliban'a düşmesinden önce, havaalanı Pakistan, Hindistan, İran, Çin, Türkiye, Rusya, Özbekistan, Tacikistan ve Arap Körfezi ülkelerine tarifeli uçuşlar sağlıyordu. Haziran 2016 itibarıyla, havaalanından en sık hizmet verilen varış noktası Dubai'ydi ve bu rotaya en az dört havayolu şirketi uçuyordu ve bazılarında birden fazla günlük uçuş vardı.

Kabil'in 15 Ağustos 2021'de Taliban tarafından ele geçirilmesinden sonra, tüm sivil uçuşlar iptal edildi ve bir sonraki duyuruya kadar askıya alındı. Afgan Ulusal Ordusu ve Afgan Ulusal Polisi dağıldı ve bölgede devriye gezmeyi bırakırken, ABD ve NATO güçleri havaalanının kontrolünü ele geçirmek için hızla harekete geçti. Çoğunluğu Afgan Komandolarından olmak üzere yaklaşık 500-600 Afgan askeri, havaalanının dış çevresini güvence altına almak için ABD güçlerine katıldı. 17 Ağustos 2021'de, önceki gün Taliban'dan kaçmaya çalışan yedi kişinin hayatını kaybetmesinin ardından havaalanı yeniden askeri trafiğe açıldı. Zaman zaman ABD ve Taliban güçleri havaalanındaki kalabalığı kontrol altına almak için havaya ateş açtı. 26 Ağustos'ta, havaalanının dış çevresine, bir intihar bombacısı tarafından planlı bir saldırı düzenlendi. Amerikan kuvvetleri 30 Ağustos'ta tahliyelerini tamamladı ve kısa süre sonra Taliban burayı kontrol altına aldı. . Diğer ülkeler çekilmelerini daha erken tamamladı.

Taliban'ın yönetimi ele geçirmesinin ardından havalimanı kapatıldı ve tahliye sırasında altyapısının büyük bir kısmı bozuldu veya yıkıldı. Katarlı bir teknik ekip tarafından yürütülen çalışmanın ardından 4 Eylül'de yeniden açıldı.

Kabil Havalimanı aslında Sovyetler Birliği mühendisleri tarafından 1960 yılında yaptırılmıştır. Batılı turistler Kabil Havalimanı üzerinden ülkeye akın etmeye başlamıştı. Bu akın ülkenin trajik siyasi kargaşa ile karşı karşıya kaldığı 1970'lerin sonlarında sona erdi.

Havalimanı 1979'dan 1989'a kadar Afganistan'daki Sovyet Savaşı sırasında Sovyetler Birliği'nin Kızıl Ordusu tarafından kullanılmıştır. Aynı zamanda 1992 yılına kadar Afganistan eski Cumhurbaşkanı Muhammed Necibullah ve askeri kuvvetleri tarafından kullanılmıştır. Havalimanı birkaç yıl boyunca yerel mücahit güçlerin eline düştü sonra da Afganistan'da ABD işgalinin ardından şehri 2001 yılında terk eden Taliban tarafından devralındı. Taliban hükûmeti döneminde uluslararası yaptırımlar nedeniyle havalimanı çok sınırlı uluslararası uçuşlarla 1990'lı yılların sonlarında kapatıldı.

11 Eylül 2001 saldırılarından sonra Afganistan'da ABD-NATO işgalinin ardından Kabil Uluslararası Havalimanı bombalandı. Havalimanının zemini üzerindeki tüm uçaklar Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri pilotları tarafından vuruldu. ABD ve NATO güçleri Havalimanının kontrolünü ele geçirdi.

2006 yılında Afganistan hükûmeti Kabil Uluslararası Havalimanını yeniden inşa etmek için Japonya hükûmetinin bir yardım paketini kabul etti. Modern bir uluslararası yolcu tarminali için 35.000.000 $ harcandı. Afganistan Cumhurbaşkanı Hamid Karzai ve diğer yüksek düzeyli resmi görevliler açılış törenine katıldı. Yeni terminal resmen 2 Haziran 2009 tarihinde uluslararası uçuşlara açıldı. Mevcut terminal yenilenmiş olup 15 Ağustos 2021'de Kabil'in düşüşünden önce iç hat uçuşları için kullanılmaktaydı.