Harita - Posof (Posof İlçesi)

Posof (Gürcüce: ფოცხოვი; okunuşu: “potsh’ovi; Osmanlıca: پوسخو ; “poshov”), Ardahan iline bağlı bir ilçe ve bu ilçenin merkezidir. Osmanlı dönemindeki adı Poshov'dur ve bu ad 1929 yılında Posof olarak değiştirilmiştir. İlçe, Türkiye-Gürcistan sınırında yer alır; Türkgözü Sınır Kapısı ilçe sınırları içindedir.

Posof kasabası günümüzde iki mahalleden meydana gelir. Merkez mahalle kasabanın büyük bölümünü oluşturur. Bu yerleşmenin temeli, Osmanlı döneminde iki ayrı köy olarak kaydedilmiş olan Diğviri'dir. Kasabanın küçük bir bölümünü oluşturan Doğrular mahallesi ise, eski adı Aşağı Cacun olan Doğrular köyüdür. Doğrular köyü yakın zamanda bir mahalle olarak Posof kasabasına katılmıştır.

Posof’un bilinen en eski adı Potshovi’dir (ფოცხოვი). Bu yer adı büyük bir olasılıkla, Gürcü kraliçesi Tamar'ın bugünkü Posof ilçesini de kapsayan Samtshe bölgesinin yöneticiliğine atadığı Cakeli Hanedanı'ndan Botso'dan (ბოცო) gelir. "Botso'nun vadisi" anlamına gelen Botsos Hevi (ბოცოს ხევი) / Botsoshevi, zaman içinde değişime uğramış ve Gürcüce Potshovi haline gelmiştir.

Potshovi, eski yazılı kaynaklarda Posof kasabanın değil, Ahaltsihe’yle bağlantılı biçimde akarsu ve vadi adı olarak geçer. Bugünkü Posof kasabasının eski adı ise, Diğviri'dir. Sonradan Duğur, Digur, Diğor'a dönüşmüş olan Diğviri, 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Diğvir-i Süfla (Aşağı Diğviri) ve Diğvir-i Ulya (Yukarı Diğviri) olmak üzere iki ayrı köy olarak kaydedilmiştir. Bölgeyi Gürcülerden ele geçiren Osmanlılar Potshovi adını Poshev (پوسخو) biçiminde kaydetmiştir. Osmanlıca yazılışında “ha” (ح) harfinin değil de “hı” (خ) harfinin kullanılmış olması, bu yer adında Gürcücesine yakın bir yazılış biçiminin benimsendiğini göstermektedir. Nitekim Gürcüce yazılışında da gırtlaksıl “h” (ხ) kullanılmaktadır. Osmanlı döneminde Poshev’e dönüşmüş olan Potshovi adı, geç dönemde Poshof ve Posof biçimini almıştır.