Dil - Peştuca

Peştuca (Peştuca: پښتو - Devanagari-Paahthaan), Afganca, Paştuca ve Pahtuca olarak da bilinen, Afganistan’da ve Pakistan’ın batı kesiminde yaşayan Peştuların konuştuğu dil. Hint-Avrupa dillerinin Hint-iran dilleri öbeğine bağlıdır. Otuz sekiz harfli bir alfabesi vardır. Bazı sesler Sankiritçede de bulunur.

Peştuca, bu dile uyarlanmış Arap alfabesiyle yazılır. Afganca, çok büyük bir ölçüde Hintçe, Belucice, Brohice, Urduca ve Pencapça gibi Hindistan ve Pakistan dillerinin etkisinin altında kalmıştır. Ayrıca Farsça ve Arapçadan girmiş çok sayıda kelimeye rastlanır. Peştuca, eski İran ve Hint dillerine özgü özellikler de taşımaktadır.

Peştuca, 16. yüzyılda yazıya geçirilmeye başlandı. 18. yüzyılda Afgan devleti kurulunca dilin önemi daha da arttı. 1936 yılında Afganistan’ın resmî dili oldu. Günümüzde Peştuca Afganistan’da eğitim dilidir. Ülkedeki ikinci dil ise Farsçadır. Afganistan ve Pakistan’ın dışında Hindistan ve Bangladeş’te konuşulabilir. Bazı dil bilimciler Peştucayı, Urduca ve Farsçanın bir lehçesi olarak kabul ederler. Yazıya geçirilmesi çok geç olduğu için kelime birliği sağlanamamış, büyük ölçüde Arapça, Farsça ve Hintçenin etkisi altına girmiştir. Bu dilde verilen yapıtlar daha çok İslami medrese ürünleridir. 10'a yakın Kur'an çevirisi bulunmaktadır.

Afganistan

Afganistan, resmî adıyla Afganistan İslam Cumhuriyeti Orta Asya'da yer alan ve denize sınırı olmayan bir ülkedir. Orta Asya'da bulunur; ama etnik ve kültürel bağlarından dolayı bazı kaynaklar tarafından Orta Doğu'da kabul edilir. Doğu ve güneyde Pakistan, batıda İran, kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan, doğuda da ufak bir sınırla Çin ile çevrilidir.

Afganistan, özellike güney bölgelerde yaşayan Peştun çoğunlukla birlikte Tacik, Hazara ve Özbek kökenli halkları da barındırır. Ayrıca nüfusa oranları %5'i geçmeyen birçok etnik kökenli halk da (örneğin Beluciler, Türkmenler, Nuristaniler, Araplar vs.) bu ülkede yaşamaktadır.

Pakistan

Pakistan veya resmî adıyla Pakistan İslam Cumhuriyeti, Güney Asya'da bir ülkedir. Umman Denizi'ne 1.046 km kıyısı vardır. Batısında Afganistan ve İran, kuzeyinde Çin Halk Cumhuriyeti, doğusunda Hindistan vardır. Nüfus bakımından dünyada 6.'dır.

1947'de İngiliz sömürgesindeki Hindistan'dan, yaşanan kanlı bir mücadele sonrası ayrılarak 14 Ağustos 1947'de kurulmuştur. Daha sonrasında yine bir bölünme yaşayıp, batısı bugünkü Pakistan doğusu da Bangladeş olmuştur.