Bản đồ - Tây Bengal (West Bengal)

Tây Bengal (পশ্চিমবঙ্গ,, nghĩa là "tây bộ Bengal") là một bang tại khu vực đông bộ của Ấn Độ. Đây là bang đông dân thứ tư toàn quốc, với trên 91 triệu dân theo số liệu năm 2011. Tây Bengal có diện tích 34267 sqmi, có biên giới quốc tế với Bangladesh (giáp các phân khu Rangpur, Rajshahi và Khulna), Nepal (giáp tỉnh số 1) và Bhutan (giáp cac vùng hành chính Samtse, Chukha và Sarpang), và có biên giới quốc nội với các bang Odisha, Jharkhand, Bihar, Sikkim, và Assam. Thủ phủ của bang là Kolkata. Tây Bengal cùng với quốc gia Bangladesh láng giềng và nhiều khu vực của bang Tripura hình thành khu vực dân tộc-ngôn ngữ Bengal.

Bengal cổ đại là nơi có một số vương quốc Vệ Đà lớn. Sau đó, khu vực trở thành bộ phận của các đế quốc lớn như Maurya và Gupta; rồi thuộc về các quốc gia Pala và Sena. Từ thế kỷ 13 trở đi, khu vực nằm dưới quyền cai trị của một vài sultan, quốc vương Ấn Độ giáo và địa chủ Baro-Bhuyan, kéo dài đến khi người Anh bắt đầu cai trị vào thế kỷ 18. Công ty Đông Ấn Anh củng cố sự chiếm giữ trong khu vực sau trận Plassey vào năm 1757, và Calcutta đóng vai trò là thủ đô của Ấn Độ thuộc Anh trong nhiều năm. Việc khu vực tiếp xúc sớm và kéo dài với sự cai trị của người Anh khiến cho giáo dục phương Tây được khoách trương, nhất là trong phát triển khoa học, cơ cấu giáo dục, và các cải cách xã hội. Bengal là một điểm nóng của phong trào độc lập Ấn Độ vào đầu thế kỷ 20, và bị phân chia khi Ấn Độ độc lập vào năm 1947 theo ranh giới tôn giáo thành hai thực thể riêng biệt: Tây Bengal là một bang của Ấn Độ, và Đông Bengal là bộ phận của Quốc gia tự trị Pakistan mới hình thành và đến năm 1971 thì trở thành quốc gia Bangladesh độc lập.

Tây Bengal là một khu vực lớn về sản xuất nông nghiệp, đóng góp nhiều thứ sáu vào tổng sản phẩm quốc nội ròng của Ấn Độ. Hoạt động chính trị tại Tây Bengal được chú ý, trong giai đoạn 1977-2011 bang nằm dưới quyền cai trị của chính phủ cộng sản được bầu cử theo hình thức dân chủ. Bang cũng được chú ý bởi các hoạt động văn hóa và sự hiện diện của các cơ cấu văn hóa và giáo dục; thành phố Kolkata được xem là "thủ đô văn hóa của Ấn Độ". Ngoài các truyền thống dân gian đa dạng, di sản văn hóa của bang còn bao gồm các nhân vật cừ khôi trong văn chương như Rabindranath Tagore cùng các nhạc sĩ, nhà làm phim và họa sĩ. Khác biệt với hầu hết các bang khác tại Ấn Độ, người dân Tây Bengal thưởng thức và luyện tập chơi bóng đá bên cạnh môn thể thao được ưa thích nhất toàn quốc là cricket.

Nguồn gốc tên gọi Bengal (gọi là Bangla hay Bongo trong tiếng Bengal) chưa rõ. Một thuyết cho rằng từ này bắt nguồn từ "Bang", một bộ lạc Dravida định cư trong khu vực vào khoảng 1000 TCN.