Waluta - Świat

Waluta (wł. valuta „wartość” z łac. valere „być silnym, mieć moc”), jednostka monetarna – nazwa pieniądza obowiązującego w danym państwie. Nazwę tę stosuje się przede wszystkim w kontekście wymiany międzynarodowej. Waluta jest wtedy środkiem rozliczeniowym (czyli miernikiem wartości) oraz środkiem regulowania płatności (należności i zobowiązań) w transakcjach międzynarodowych. Skrótowe oznaczenie waluty (np. GBP), to ustandaryzowany, trzyliterowy kod przyjęty przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO). Dwie pierwsze litery oznaczają kraj, w którym dana waluta obowiązuje (np. GB – Great Britain), a trzecia to zazwyczaj inicjał danej waluty (P – Pound).

Współcześnie w prawie wszystkich państwach świata istnieje tylko jedna podstawowa jednostka monetarna oraz jakaś jednostka mniejsza, zwana zdawkową (najczęściej jest to jedna setna, rzadziej tysięczna, inne stosunki są bardzo rzadkie: np. w Mauretanii i na Madagaskarze jest to jedna piąta, w Wietnamie i w Chińskiej Republice Ludowej – jedna dziesiąta, która potem ponownie dzieli się na dziesięć jednostek drugiego rzędu), a wszystkie banknoty i monety są okrągłymi wielokrotnościami tych jednostek – 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100 (czasem występują też półokrągłe – 3, 15, 25) itd. W prawie każdym państwie, gdzie najmniejszą jednostką jest jedna setna, całkowita liczba nominałów będących jednorazowo w obiegu wynosi 15 (np.: 0,01, 0,02, 0,05, 0,10, 0,20, 0,50, 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500). W przypadku państw, gdzie waluta ma tylko wartości całkowite lub inflacja wymusza rezygnację z niskich wartości, ten zakres odpowiednio się przesuwa (np.: 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500, 1000, 2000, 5000, 10000, 20000, 50000) tak, aby w obiegu zawsze była podana liczba nominałów, chociaż są wyjątki, np.: w Czechach – 12 nominałów, w Polsce – 14 nominałów do czasu wprowadzenia do obiegu banknotu 500 zł. Od 10 lutego 2017 roku w Polsce w obiegu jest 15 nominałów.

Waluta jest wtedy środkiem rozliczeniowym (czyli miernikiem wartości) oraz środkiem regulowania płatności (należności i zobowiązań) w transakcjach międzynarodowych.

O walucie krajowej mówimy, gdy mamy na myśli jednostkę monetarną danego kraju (ale tylko taką, która występuje na rynku międzynarodowym). Walutę zagraniczną rozumiemy natomiast jako zagraniczny środek płatniczy, środki i instrumenty monetarne używane do dokonywania płatności i transferów pieniężnych z jednego obszaru walutowego do drugiego. Do waluty zagranicznej zalicza się zagraniczne monety, banknoty, depozyty w bankach zagranicznych oraz inne zagraniczne płynne, krótkookresowe roszczenia finansowe.

Aby jednostka monetarna danego kraju stała się walutą w obrocie międzynarodowym, musi być wymienialna na inne waluty (zobacz: wymienialność waluty).

O tym jaki jest stosunek wymiany między dwiema walutami (w tym krajowa wobec zagranicznej) informuje kurs walutowy. Waluty są przedmiotem obrotu na rynkach (kursy są więc ustalane w sposób rynkowy). Dla oficjalnych transakcji oraz celów informacyjnych banki centralne ustalają i ogłaszają krajowe kursy wymiany walut (np. EBC, NBP).