Język maltański
Język maltański (l-Ilsien Malti) – język z grupy semickiej w ramach rodziny afroazjatyckiej. Maltański jest używany m.in. przez około 350 tys. osób na Malcie, gdzie od 1964 jest językiem urzędowym.
Maltański jest spokrewniony z językiem arabskim, a dokładniej z dialektami zachodnimi języka arabskiego, szczególnie z dialektem tunezyjskim. Wiele zapożyczeń czerpał z języków włoskiego i angielskiego. Jest to jedyny język semicki zapisywany wyłącznie alfabetem łacińskim. Niektórzy lingwiści sądzą, że maltański może być potomkiem wymarłego języka fenickiego. Najstarszym znanym tekstem zapisanym po maltańsku jest Il Cantilena, wiersz pochodzący z XV wieku, pióra Pietro Caxaro.
Maltański bardzo długo pozostawał językiem wyłącznie mówionym. W piśmiennictwie początkowo używano alfabetu arabskiego, a dopiero później łacińskiego.
Alfabet maltański składa się z 5 samogłosek (a, e, i, o, u) i 23 spółgłosek (b, ċ, d, f, g, ġ, h, ħ, j, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, w, x, ż, z). Zawiera on także 1 dyftong (ie) i 1 dwuznak (għ). Pomimo istnienia litery ċ nie ma litery c. Ponadto, odwrotnie niż w alfabecie polskim, litera ż stoi przed literą z.
Maltański jest spokrewniony z językiem arabskim, a dokładniej z dialektami zachodnimi języka arabskiego, szczególnie z dialektem tunezyjskim. Wiele zapożyczeń czerpał z języków włoskiego i angielskiego. Jest to jedyny język semicki zapisywany wyłącznie alfabetem łacińskim. Niektórzy lingwiści sądzą, że maltański może być potomkiem wymarłego języka fenickiego. Najstarszym znanym tekstem zapisanym po maltańsku jest Il Cantilena, wiersz pochodzący z XV wieku, pióra Pietro Caxaro.
Maltański bardzo długo pozostawał językiem wyłącznie mówionym. W piśmiennictwie początkowo używano alfabetu arabskiego, a dopiero później łacińskiego.
Alfabet maltański składa się z 5 samogłosek (a, e, i, o, u) i 23 spółgłosek (b, ċ, d, f, g, ġ, h, ħ, j, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, w, x, ż, z). Zawiera on także 1 dyftong (ie) i 1 dwuznak (għ). Pomimo istnienia litery ċ nie ma litery c. Ponadto, odwrotnie niż w alfabecie polskim, litera ż stoi przed literą z.
Kraj (państwo)
-
Malta
Malta, Republika Malty (malt. Repubblika ta’ Malta, ang. Republic of Malta) – wyspiarskie państwo-miasto położone w Europie Południowej, na Morzu Śródziemnym, 81 km na południe od Włoch. Obejmuje cały archipelag Wysp Maltańskich, jednakże większość ludności mieszka na głównej wyspie o tej samie nazwie, w zespole miejskim Valletty – stolicy Malty.
Malta ma historię sięgającą tysięcy lat. Cywilizacja na Malcie zaczęła rozwijać się ponad 7000 lat temu. W jaskini Għar Dalam odnaleziono ceramikę stworzoną przez człowieka z około 5000 r. p.n.e. Pierwsze większe budowle na Malcie – megalityczne świątynie zaczęto budować około 3600 r. p.n.e. Są one najstarszymi stojącymi budowlami w Europie i jednymi z najstarszych na świecie , są starsze niż piramidy w Egipcie. W podobnym okresie powstało Hypogeum Ħal Saflieni. Spuścizną tych budowli jest kilkanaście ruin, z czego siedem zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Przez następne wieki wyspy maltańskie były pod panowaniem m.in. Fenicjan i Kartaginy (800–218 p.n.e.), Starożytnego Rzymu (218 p.n.e. – 870 n.e.), Arabów (870–1091), Hrabstwa i Królestwa Sycylii (1091–1530), Zakonu Maltańskiego (1530–1798) oraz Wielkiej Brytanii (1800–1964/1974). Losy wysp maltańskich mają dziś odzwierciedlenie w kulturze, języku i architekturze, czego przykładem jest Valletta z 320 zabytkami, czyniąc ją jednym z najbardziej zagęszczonych obszarów zabytkowych na świecie. Także ona została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.